Ruimtemakerblog

Wordt het nog wat met eigen kracht en de zelfsturende samenleving?

Gisteren mocht ik een aftrap geven voor een bestuurlijk debat over de toekomst van de stad, georganiseerd door de raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI). Dit essay dat ik voor de RLI schreef was de kapstok voor mijn verhaal.
Ik heb de aanwezigen even meegenomen in de fantasie dat het inmiddels 2016 is en alle goede voornemens die we nu hebben met de macht aan de burger/bewoner/eindgebruiker/cliënt op een grote teleurstelling zijn uitgelopen. Er zijn immers een aantal hardnekkige patronen in de Nederlandse bestuurscultuur waarop we moeten anticiperen om grote teleurstellingen te voorkomen.
Hieronder worden vijf risico’s benoemd die ons behoorlijk parten kunnen gaan spelen op weg naar een samenleving die meer is gebouwd op de kracht van mensen in steden, wijken en buurten. Ze worden geconcretiseerd  aan de hand van de ambities met sociale wijkteams. Die wijkteams dragen de belofte in zich om de instituties in de leefwereld van de burger te brengen maar daar kan het ook goed misgaan. Wat te doen om niet in die valkuilen te stappen?

(meer…)

9 april 2013
8 reacties
eigen kracht, kunstmatig nulpunt, lichtheid, maakbaarheid, sturen met lichtheid, veranderen, vernieuwen, wijkteams, zelfsturing

Miljarden verspillen aan asfalt

De minister van Infrastructuur en Milieu zet haar plan door om bij Amelisweerd de weg te verbreden tot 14 (!) banen. En coalitiepartner PvdA lijkt zich er bij neer te leggen. Er komt ook nog een nieuwe tunnel bij Rotterdam en er is al begonnen met het verbreden van wegen in de driehoek Amsterdam- Schiphol- Almere tot maximaal 12 banen. En we hebben al vele wegverbredingen achter de rug. Asfaltminnend Nederland lijkt bezig met een succesvolle eindsprint maar ik vrees dat dit pas een tussensprint is. Want iedereen weet: van asfalt komt nieuwe asfalt, om de bocht doemen als kettingreactie weer nieuwe ontbrekende schakels en flessenhalzen op.  (meer…)

6 april 2013
3 reacties

Het geluk van stadsbewoners in 101 portretten

Vorige week kreeg ik van Els Desmet, een voor mij nog onbekende sociaal geograaf uit Rotterdam, een uitnodiging voor de opening van een foto-expositie en boekpresentatie van het fotoproject ‘Rotterdam noorderlingen’. Dat boek bevat 101 groepsportretten van de bewoners van het Oude Noorden, Agniesebuurt en Provenierswijk. Het is een project van het Belvedère-verhalenhuis, waar ik tot mijn schande ook nog niet bekend mee was.
Els was bij het schrijven van een verhaal voor dat fotoboek geïnspireerd door mijn essay over lichte sturing van de stad en ze vroeg me daarom  bij die gelegenheid aanwezig te zijn. Vereerd door deze waardering, maar zeker ook als liefhebber van fotografie en als speler met serendipiteit (omarm het toeval!)  kon ik natuurlijk geen nee tegen zo’n onverwachte uitnodiging zeggen en ben er gisteren bij geweest. Een mooie aanleiding voor het schrijven van een  blogpost over buurten, groepen en groepsportretten. En het is voor het eerst sinds ik twee aparte bloggen schrijf  over mijn werk en over fotografie dat beiden samen vallen.

(meer…)

28 maart 2013
0 reacties
geluk, groepen, noorderlingen, Rotterdam, serendipiteit, stadsbewoner, verhalen, wijken

Een krachtige regio, wat is dat eigenlijk?

Gisteren mocht ik weer eens optreden bij het forum voor de stedelijke regio’s. Een prettig gezelschap met vertegenwoordigers uit 12 stedelijke regio’s (ondersteund door platform 31) waar tot mijn vreugde de benadering van lichte sturing en dansen door de schalen al jaren wordt omarmd. Zorgvuldig bouwen aan samenwerking op verschillende schalen, in wisselende verbanden en georganiseerd in lichte structuren is het devies. In die cultuur van informele samenwerking en wederzijds vertrouwen is in de diverse regio’s jarenlang geïnvesteerd. Des te pijnlijker om te zien hoe de opschalingsdiscussie die door dit kabinet in gang is gezet daar doorheen fietst. Een van de aanwezigen beschreef  de samenwerking als een gezellige kroeg. Ik vrees dat die sfeer nu wordt ingeruild voor een ouderwets potje simultaanschaken.  Hoe hieraan te ontkomen is de prangende vraag. In het verleggen van de aandacht naar de kracht van sociaal kapitaal ligt de sleutel.

(meer…)

20 maart 2013
0 reacties
bestuurlijke structuur, forum voor de regio's, krachtige regio, opschalen, Putnam, regio, sociaal kapitaal, veerkracht

De structuurvisie en de spontane stad, gaat dat samen?

Maandagavond heb ik in het kader van de presentatie van de ontwerp-structuurvisie van de gemeente Alphen aan de Rijn een verhaal gehouden over hoe die visie gebruikt kan worden als uitnodiging aan de bevolking om zelf initiatief te tonen.  Het concept spontane stad dat in de structuurvisie is opgenomen was de kapstok waaraan ik dat verhaal heb opgehangen. In de discussie over spontane stad (synoniemen: bottom-up stadsontwikkeling, organische ontwikkeling) ligt de nadruk op het loslaten van regie door gemeenten en het opruimen van belemmeringen in de gangbare regelgeving en planprocedures. In Alphen ging het over de bredere vraag die daaraan vooraf gaat: hoe je in het ruimtelijk beleid en de bestuurscultuur je inwoners tot dat type initiatieven inspireert. Want de spontane stad ontstaat niet vanzelf en met loslaten alleen kom je er niet.  Het is vooral de continue wisselwerking tussen gemeentebestuur en de inwoners die er toe doet.

(meer…)

12 maart 2013
0 reacties
Alphen aan de Rijn, arena's, combineren van fucnties, dialoog, koekoeksklokparticipatie, ontmoeting, organische ontwikkeling, spontane stad, stadhuis op straat, storytelling, structuurvisie, verhalen

Het Europa van verbonden burgers

Een van de mooiste dingen die ik de afgelopen jaren heb gedaan was het begeleiden en voorzitten van bijeenkomsten van het ‘european citizen panel’ over de toekomst van het landelijk gebied. Uit 10 regio’s kwamen in 2007 burgers naar Brussel om in drie dagen een gezamenlijke visie te ontwikkelen op het landelijk gebied. In die opzet slaagden de deelnemers met vlag en wimpel. Op dag 4 werd een gezamenlijk advies aangeboden aan de Eurocommissaris voor landbouw en leden van het Europees parlement.
Ik moet hier regelmatig aan terugdenken wanneer er discussies oplaaien over het geringe draagvlak voor Europa bij de burgers, over het democratische gat in Brussel en over wel of geen nieuw referendum.  Afgelopen zaterdag was het interview met Diederik Samsom in de NRC een goed voorbeeld van de wanhoop bij politici over de legitimiteitscrisis. Samsom wil best een raadgevend referendum maar dan pas over jaren als (naar hij hoopt) de rust is weergekeerd. Verontruste wetenschappers hebben het voortouw genomen nu een referendum af te dwingen. Die spanning zie je in heel veel landen. Zo blijft elke lidstaat met de eigen burgers worstelen. Het is voor mij onbegrijpelijk dat het de Europese instituties aan verbeelding en lef ontbreekt om  Europese burgers bij elkaar te roepen en hen uit de dagen een uitweg uit deze impasse in de legitimiteit te vinden.

(meer…)

4 maart 2013
0 reacties
burgerparticipatie, burgerparticipatieksot, citizens, europa, europese instituties, landelijk gebied, panel

Een optimistische kijk op de maatschappelijke onderstroom

Gisteren stuitte ik op een mooie analyse van maatschappelijke onderstromen door Herman Wijffels (Utrecht Sustainable Institute) en Martijn Lampert  (Motivaction). Ze hebben in hun verkenning ‘netwerksamenleving biedt route uit crisis‘ de rijkdom aan onderzoeksgegevens van Motivaction geherinterpreteerd. Ze identificeren vier onderstromen die wel eens snel bovenstroom kunnen worden: toegang wordt belangrijker dan bezit, het immateriële wordt belangrijker, we willen meer zelf gaan doen en we vertrouwen meer  op de eigen netwerken dan op overheid en  instituties. Laten we eens kijken naar de consequenties daarvan.

(meer…)

25 februari 2013
0 reacties
bankencrisis, duurzame samenleving, maatschappelijke onderstroom, motivaction, onbehagen, RMO, wijffels, zelfsturing

lichte regie, hoe doe je dat?

Het afgelopen half  jaar heb ik in de gemeente Zwolle de afdeling maatschappelijke ontwikkeling (MO) ondersteund bij het vinden van een nieuwe regierol. Zeker in tijden van bezuinigen, decentraliseren van rijkstaken en inzet op eigen kracht van burgers is herbezinning op ieders rol en  de onderlinge relaties aan de orde. Als overheid moet je schakelen tussen het scherp op de huid zitten van maatschappelijke en semi-publieke organisaties (zijn ze de subsidie waard, voeren ze wettelijke taken goed uit?) en een houding als netwerkpartner die de ander vertrouwen en ondersteuning geeft.  Hoe zorg je dat dat geen spagaat wordt? Lichte regie is een antwoord.

(meer…)

5 februari 2013
0 reacties
confrontatie, dialoog, kortsluiten, lichte regie, onbevangenheid, regie, spin in het web, verbale vernieuwing, Zwolle

10 manieren om als burgers een vuist te maken in de bankencrisis

Het SNS-debacle maakt velen boos en helaas ook moedeloos. Ik zie ze ze al weer langs komen in kranten en op twitter de verzuchtingen  in de trant van ‘hoe lang pikken we het nog dat wij de prijs betalen voor het casinokapitalisme van het bankwezen.’ Ik voel me aangesproken maar ben ook zoekende wat werkt en hoe je grote groepen daar warm voor krijgt. Batman zal het vrees ik niet voor ons komen oplossen. Daarom op zaterdagmiddag een poging om wat opties op een rij te zetten en te onderzoeken wat aanslaat. Laat eens weten welke je ervan aanspreken en waar je je zelf hard voor zou willen maken. Hier komen ze.

(meer…)

2 februari 2013
16 reacties
bankencrisis, burgerinitiatief

De kracht van het strategische detail

Gisteren heb ik op de dag van  stad en regio, georganiseerd door platform 31 een verhaal gehouden over de kracht van het detail in de wereld van beleid en planning. In deze wereld waarin het tot de crisis vooral ging over  grote opgaven, ambitieuze programma’s en imponerende vergezichten is het voor velen lastig om terug te schakelen naar een ambitieniveau met een meer menselijke maat.  Dat wordt toch beschouwd als een typische geval van ‘jammer, maar helaas’ terwijl ik het vooral zie als een ‘blessing in disguise’. Want door in te zoomen op de details van het leven in stad en regio sla je vele vliegen in een klap. Tel even mee. (meer…)

18 januari 2013
0 reacties
acupunctuur, kijken, regio, stad, strategisch detail