Ruimtemakerblog

Stadmakers als happy infiltrator

Op 1 juni wordt met een collegedag het boek gepresenteerd over het nieuwe stadmaken waaraan ik als schrijver en redacteur heb meegewerkt. Mijn verhaal in het boek gaat over het organiserend vermogen van lokale initiatiefnemers en hoe ze omgaan met de systeemwereld/instituties. Daarbij adopteer ik de metafoor van de ‘happy infiltrator’ die Daan Roosegaarde gebruikt. ik vind het een mooie benaming voor iets wat we met ons netwerk van Utrechtse Ruimtemakers al ruim een jaar doen.  Op een uitdagende en gevarieerde manier een dansje doen met de verschillende onderdelen van het gemeentelijke systeem. Daarbij richten we ons zowel op de politiek, de participatief ingestelde ambtenaren als de taaiere systemen daarachter. Als voorproefje voor het boek en mijn college alvast een kleine cursus happy infiltration.

(meer…)

12 mei 2015
0 reacties

het wordt tijd om Agenda Stad te hacken

Het is mooi dat het ministerie van BZK zich onder de noemer Agenda Stad inspant voor een nieuwe agenda voor de stad en daarbij ook het voortouw neemt om de ontluikende beweging van onderop een prominente plek te geven. Want veel steden slagen er niet goed in om op eigen kracht de slag te maken van klassieke top-down sturing naar samen de stad maken. En in de steden wordt om de hete brij van de morele crisis van het huidige economisch model en de oude instituties heengelopen. Dat mag wel even losgeschud worden. Tegen deze achtergrond hoeft het niet te verbazen dat een dezer dagen de volgende uitnodiging op de digitale deurmat valt. (meer…)

20 maart 2015
11 reacties
agenda stad, concurrentie, nieuw verhaal, rechtvaardige stad, stadsontwikkeling

de brief van de wethouder

Gisteren mocht ik in het verhalenhuid Belvedère in Rotterdam de nieuwjaarslezing verzorgen ter gelegenheid van het Chinees nieuwjaar. Mijn verhaal ging over het belang van het vertellen van schurende verhalen. Verhalen uit en over de stad die pijn doen , die je liever niet wilt horen en buiten je eigen wereld wilt plaatsen. Als illustratie noemde ik  de dreigende affaire met de plannen voor het zogeheten Central District in de stad. De gemeente heeft in de economische crisis voor 200 miljoen grond van projectontwikkelaars teruggekocht en ze die grond weer in erfpacht teruggegeven in de hoop dat de bouwproductie op gang zou blijven. In het central district ging het om 52 miljoen alleen al voor projectontwikkelaar Luc Smits. Deze heeft dat geld niet besteed om te bouwen maar om zijn eigen schulden af te lossen en partners uit te kopen.
In het Algemeen Dagblad vertelde de projectontwikkelaar zijn kant van het verhaal. De gemeente hult zich in stilzwijgen omdat dit natuurlijk allemaal politiek en juridisch erg gevoelig ligt. Ik zag al voor me hoe de voorlichter, huisjurist en politiek adviseur van de wethouder Ruimtelijke Ordening met hem aan tafel zitten en hem tot radiostilte aanzetten. (meer…)

21 februari 2015
0 reacties
beleidsproza, belvedere, bouwaffaire, lokale politiek, Rotterdam, schurende verhalen

over burgertops en democratische vernieuwing

Gisteren mocht ik op de conferentie van de ministeries van BZK en BUZA en de G4 in Utrecht iets vertellen over hoe ervaringen met democratische vernieuwing in Nederlandse steden de Europese agenda van de stad (‘urban agenda’) kunnen voeden. Ik kon daarbij putten uit mijn advieswerk over democratische vernieuwing en mijn betrokkenheid bij netwerken van initiatiefnemers zoals de Utrechtse ruimtemakers en het netwerk nieuw Nederland. Gisteren gingen we op zoek naar de praktische instrumenten maar ook naar de diepere mechanismen waar je op bij moet sturen wil je kunnen spreken over democratische vernieuwing.

(meer…)

13 februari 2015
0 reacties
agenda stad, burgerforum, burgertop, democratische vernieuwing, maatschappelijke onderstroom, participatiesamenleving, stadmakers, urban agenda

Het jaar van bouwen met liefde

Tien jaar geleden was ik bij een discussiebijeenkomst in Utrecht waarvan ik alleen heb onthouden dat een architect (de naam ben ik helaas vergeten) voorspelde dat de Vinexwijk Leidsche Rijn over 40 jaar weer zou worden afgebroken omdat die wijk zo liefdeloos is gebouwd. Nu vond en vind ik dit wel erg somber beeld van deze wijk maar ik heb dat begrip ‘liefdeloos bouwen’ niet meer uit mijn hoofd gekregen en dat is voor mij wel een ding geworden. Ik heb de afgelopen jaren goed uit mijn doppen gekeken en veel gelezen en gesproken over dit thema en ben er wel een beetje uit waar dat liefdeloze bouwen vandaan komt en waar het ons mee opzadelt.

Ik schrijf er nu dit stukje over omdat 2015 onder aanvoering van het ministerie van I&M is uitgeroepen tot het jaar van de ruimte. Voor mij mag dit het jaar worden waarin we ons afkeren van zielloze plannen en dubieuze verdienmodellen die losgeweekt zijn van het publieke belang, de menselijke maat en de lokale gemeenschap.

(meer…)

14 januari 2015
0 reacties
bouwen met liefde, bouwend nederland, infrastructuur, jaar van de ruimte, maatschappelijke zelfsturing, tekentafelplanologie, vastgoed, verdienmodellen

Maak van de G1000 geen hype

In gemeenteland zal 2015 ongetwijfeld het jaar van de G1000 worden. Wat is een G1000?  Een initiatiefgroep, doorgaans gesteund door de gemeente, probeert via loting of iets wat daarop lijkt een grote groep burgers bijeen te krijgen om in 1 dag een gezamenlijke agenda (veelal in de vorm van een top tien) voor de stad op te stellen. Na een aarzelend begin met Amersfoort, Uden en Maastricht lijkt het nu goed op stoom te komen. In minstens twintig gemeenten bleken er medio november 2014 al ambities voor te zijn. Dat aantal zal nu vast een stuk groter zijn. Minister Plasterk is enthousiast en heeft er al een ton beschikbaar voor gesteld. En Job Cohen gaat op zijn Thorbeckeleerstoel een onderzoeksprogramma van vier Universiteiten naar dit fenomeen leiden en dezelfde Job Cohen is ook nog eens ambassadeur van het platform G1000 Nu.  Kortom: het gaat los en vele malen zullen politici, ambtenaren en lokaal actieven elkaar in 2015 toevoegen: hebben jullie al een G1000?  Tijd voor een kritische kanttekening want als iets een hype wordt raken interessantere manieren om de democratie te vernieuwen al snel uit beeld. (meer…)

12 januari 2015
1 reacties
burgerforum, burgerparticipatie, burgerschap, G1000, koekoeksklokparticipatie, lokale democratie

Een stadmakerscontract voor Rotterdam, wat kan dat opleveren?

Eind november was ik op het stadmakerscongres in Rotterdam georganiseerd door Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) in opdracht van de gemeente en de van der Leeuwkring. Daar werd onder de noemer ‘connectiviteit’ een staalkaart gepresenteerd van spraakmakende initiatieven, projecten en gebiedstrategieën. Ik kreeg een inkijkje in de pogingen om verbindingen te leggen tussen de wereld van stadsontwikkeling, markwerking en lokaal initiatief.

Zelf liep ik die dag mee op Katendrecht, nam deel aan een workshop over buurtcoöperaties en luisterde naar de lezing van de van buiten ingevlogen ‘guest urban critic’ Uli Hellweg. Die laatste mocht als Duits stadsontwikkelingsexpert een reflectie geven op wat hij bij een eerder tweedaags bezoek aan Rotterdam aantrof. Hier zijn verhaal.
In die bespiegeling stond het concept ‘urban empathy‘ centraal.Hij zag in Rotterdam veel betrokkenheid van initiatiefnemers, ontwikkelaars en de gemeente bij de stad en de bewoners van de stad. Maar hij vroeg zich bezorgd af of die betrokkenheid en de ruimte voor (tijdelijk) initiatief wel stand houdt als de economie weer aantrekt. Wordt het dan weer de ‘godfatherplanning’ van overheid en grote marktpartijen? Daarom bepleitte hij het afsluiten van een stadscontract met alle relevante partijen in de civil society om de nieuwe cultuur van stadmaken te zekeren. Dat klinkt mooi maar wat zet je dan in zo’n contract en wie sluiten die met elkaar af? De inhoud lag deze dag voor het oprapen maar de vraag wie de contractpartners dan zouden moeten zijn valt lastiger te beantwoorden. (meer…)

19 december 2014
0 reacties
civil society, empathie, Katendrecht, Rotterdam, sociaal kapitaal, stadmakers, stadmakerscontract, stadsontwikkeling, tijdelijkheid, urban empathy, wijkcoöperatie

over het gunnen en het opeisen in het publieke domein

Afgelopen maandag mocht in twee bijeenkomsten leiden die niets maar ook weer alles met elkaar te maken hadden. Met het landelijke netwerk doe-democratie ging het over de vraag hoe je mensen verleidt in het publieke domein te participeren zonder in een discussie over afbraak van de verzorgingsstaat te belanden. Daarna was er een bijeenkomst over het invoeren van de ‘right to challenge’ in Utrecht. Dat gaat over het recht van de bewoners van de stad om de gemeente uit te dagen bij het uitvoeren van publieke taken. In die eerste bijeenkomst ging het vooral over de zachte kant van hoe we elkaar aanspreken en ons verbinden, in de tweede bijeenkomst de harde kant van het terugveroveren van de leefwereld op de systeemwereld. Het lijkt me nuttig om te bekijken wat er gebeurt als je de lessen uit beide werelden met elkaar in verband brengt.   (meer…)

5 december 2014
1 reacties
doedemocratie, gunnen, participatie, participatiesamenleving, right to challenge, sociaal kapitaal, Utrecht

Vijf hefbomen voor stads- en gebiedsontwikkeling nieuwe stijl

Eind oktober organiseerden we met ons netwerk van Utrechtse Ruimtemakers het ‘enige echte Utrechtse vastgoeddiner’. Het was een reactie op het Utrechtdiner dat eerder plaatsvond bij de Expo in Munchen waar de klassieke partijen die de stad maken elkaar ontmoetten. Wij bouwden bij ons diner aan een nieuwe tafelschikking voor vastgoed- en gebiedsontwikkeling waar lokale initiatiefnemers een prominente plek aan tafel hebben. De 100 aanwezigen rouleerden over tien thematafels. Ruimtemaker Marit Overbeek schreef er dit mooie verslag over.
De oogst van de avond was rijk genoeg om er wat bredere lessen uit te halen voor Utrecht en andere steden en ik heb met het oog daarop de verslagen van de tafels nog eens doorgenomen. Hieronder zijn ze vertaald in vijf bewegingen die we met elkaar graag gemaakt zien worden. Het lijkt me een mooie basis voor verdere gesprekken tussen initiatiefnemers, lokale overheid en de vastgoedsector (bouwers, ontwikkelaars en beleggers). Zo bouwen we stap voor stap aan die nieuwe tafelschikking.

(meer…)

17 november 2014
0 reacties
gebiedsontwikkeling, initiatiefnemers, klein maken, ontwikkelaars, organische gebiedsontwikkeling, stadsmakers, tafelschikking, Utrecht, vastgoed, vastgoeddiner, waardencreatie

De rijke oogst van organisch ontwikkelen met de stad

Afgelopen dinsdagavond kwamen 100 mensen uit Kampen en uit de regio naar het oude stationsgebouw aan de kamperlijn. Dat is sinds een half jaar weer in gebruik als gebiedsatelier voor het omliggende gebied, Bolwerk Buitenwacht. Er werd samen gegeten, de balans van die eerste maanden werd opgemaakt en daarover werd doorgepraat. Het was een bijzondere avond.
Ik begeleid dit gebiedsproces in opdracht van Zwolle Kampen Netwerkstad (ZKN) en we hebben er voor gekozen om deze toplocatie voor stad en regio vanuit het principe van organisch ontwikkelen aan te pakken. Dat is al uniek omdat dat meestal wordt gedaan voor rauwe gebieden aan de randen van de stad waar wel wat mag worden geëxperimenteerd met een nieuwe aanpak. Maar hier hebben we het over de toegangspoort en etalage van de stad, met zicht op de Hanzestad aan de overkant van de IJssel, volgens velen het mooiste uitzicht van Nederland. En het is ook nog de plek waar vele (spoor-, water-, fiets-, auto-)wegen in het nationaal landschap IJsseldelta samenkomen. Een bijzondere plek met nog veel ruimte die wel een flinke opknapbeurt en impuls kan gebruiken.

Minstens zo bijzonder is dat we het oppakken met de lokale gemeenschap. Want ook dat kom je bij organische gebiedsprocessen zelden tegen. Die zijn meestal een zaak van overheden of een samenspel tussen enkele lokale initiatiefnemers en de gemeente. Organisch heeft hier dus ook betrekking op de sociale kant van de stad: welke betekenis heeft de ontwikkeling van dit gebied voor de gemeenschap?
De oogst van dit eerste half jaar vind ik indrukwekkend en leerzaam. Wat zijn voor mij de meest bijzondere lessen?

(meer…)

30 oktober 2014
0 reacties
burgerparticipatie, cocreatie, gebiedsatelier, gebiedsontwikkeling, kampen, organisch ontwikkelen, organische gebiedsontwikkeling, stations, Zwolle