vastgoed
Tags
ambtenaren Amsterdam burgerinitiatief burgerparticipatie collectieve intelligentie democratische vernieuwing dialoog eigenaarschap gebiedsontwikkeling gemeenteraad gemeenteraadsverkiezingen grondbeleid ketenomkering koekoeksklokparticipatie leiderschap lichte sturing lichtheid lokale democratie lokale initiatieven maatschappelijke gebiedsontwikkeling menselijke maat omgevingswet organische gebiedsontwikkeling organisch ontwikkelen participatie publiek domein publieke zaak regio Rotterdam samen stad maken schurende verhalen sociaal kapitaal stadhuis op straat stadmakers stadsontwikkeling systeemwereld technocratie tijdelijkheid Utrecht vastgoed verhalen waardecreatie wijkaanpak wonen ZwolleDe wind in de rug van wooncoöperaties
Frans Soeterbroek, de Ruimtemaker
tekst uitgesproken op de wooncoöperatiedag, 3 september 2022
Mijn bijdrage vandaag is niet gebaseerd op mijn ervaringen in de wereld van wooncoöperaties (daar weten jullie meer van dan ik) maar op betrokkenheid bij de vraagstukken die van grote invloed zijn op de kansen voor woon coöperaties: bestuurlijke en democratische vernieuwing, stads- en gebiedsontwikkeling, grondbeleid, omgevingswet en ruimte voor bewonersinitiatief. Ik probeer vooral een brug te slaan tussen de wereld van RO en stadsontwikkeling en de wereld van gemeenschapsvorming, democratie en burgerinitiatief. Volgende week komt mijn boekje uit over binnenstedelijke verdichting met bewoners en daar zal ik in mijn verhaal uit putten.
Toen ik nadacht over hoe op dit moment de wooncoöperaties de wind in de rug te geven kon ik maar 1 ding bedenken: het aanboren van ons aller latente activisme. Dat vraagt wel om enige toelichting. Maarten van Poelgeest kreeg als kwartiermaker wooncorporaties in Amsterdam de vraag of hij had onderzocht hoeveel wooncoöperaties naar een plek zochten. Hij antwoordde dat bewust niet te onderzoeken om het beeld te voorkomen dat het met die behoefte wel meevalt. Hij ging er van uit dat je eerst wat te bieden moet hebben als overheid om een latente vraag los te maken en mensen op ideeën te brengen.
Dat deed me denken aan een succesverhaal dat ik net gelezen had over het Engelse stadje Preston dat internationaal vermaard is vanwege de filosofie van ‘community wealth building‘ waarbij de werelden van (semi-)publieke instellingen (‘ankerinstituties’), lokaal ondernemerschap en de coöperatieve beweging elkaar versterken (by the way; een leuke studiereis waard). Een van de betrokkenen zegt in dat artikel : ‘Het model kan het idee van hoe we kunnen samenwerken herdefiniëren, en het idee van democratie transformeren. Het gaat om het benutten van het latente activisme dat in iedereen aanwezig is.’
Kortom, je hebt al een uitnodigend systeem en een andere ontwikkelcultuur nodig om dat latente activisme te mobiliseren. Trap er dus niet in als een ambtenaar of wethouder je vraagt om een lijstje van coöperaties in oprichting te leveren met de boodschap ‘dan kijken we wel wat we voor ze kunnen doen’ Dan wordt het niet veel.
5 september 2022
1 reacties
besmettelijk optimisme, grondbedrijven, grondbeleid, vastgoed, wijkcoöperatie, wonen, wooncoöperatie
De wooncrisis, de onderliggende systemen en de gemeenteraadsverkiezingen
Zondag 12 september aanstaande is er het grote woonprotest in Amsterdam. Ik steun van harte de eisen die de organisatoren daarbij in beeld brengen: radicaal inzetten op betaalbaar wonen, stoppen met de discriminerende mengstrategie van wijken, meer armslag voor corporaties, afschaffen van de verhuurdersheffing en het weren van de opkopers van panden.
De vraag is wel hoe je voorkomt dat er een serie van ad hoc maatregelen wordt genomen zonder dat het onderliggende systeem van de neoliberale woon-, grond- en vastgoedmarkt wordt opengebroken. Ook ben ik bang dat het grote beroep dat op het Rijk wordt gedaan niet zal leiden tot wezenlijk andere afwegingen over onze ruimtelijke ordening. Minstens zo belangrijk is te werken aan democratisering en vermaatschappelijking van de besluitvorming over geld, grond, vastgoed en gebiedsontwikkeling. En daarbij kan meer gerealiseerd worden op lokaal niveau dan het soms lijkt. Met de gemeenteraadsverkiezingen in aantocht kunnen en moeten we daarvan een groot issue maken. Ik heb vier adviezen om via deze lijn de agenda van het woonprotest te verdiepen en de programma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen te voeden.
7 september 2021
4 reacties
gemeenteraad, gemeenteraadsverkiezingen, grondbedrijven, maatschappelijke gebiedsontwikkeling, regio, vastgoed, wonen, wooncrisis
Het experiment en de participatie als placebo voor een vastzittend systeem
Recent schreef ik naar aanleiding van een kritisch rapport van de Rotterdamse Rekenkamer over de samenwerking tussen de gemeente en burgerinitiatieven dat gemeenten in reactie op kritiek altijd vluchten in nog betere procesinstrumenten (dialoog, klantvriendelijkheid, communicatie) maar weigeren om de systemen waar burgers hard op botsen aan te passen. En waar de wil er wel is om het eens anders te doen stranden de goede intenties in te vrijblijvende experimenten.
Die experimenten en procesaanpak zijn niet meer dan placebo’s voor een hardnekkige kwaal. De muren rond de traditionele manier van werken van gemeenten in innige samenwerking met de markt worden niet geslecht en vaak nog hoger opgetrokken. Het leidt steeds zichtbaarder tot een gespleten bestuurscultuur waarin er aan de ene kant ambtenaren, bestuurders en raadsleden zijn die de actieve burger omarmen en voor hen op zoek gaat naar regel- en ritselruimte. En aan de andere kant ambtenaren, bestuurders en politici die er voor zorgen dat de burger buiten de arena wordt gehouden waar het echte spel wordt gespeeld. Gemeenteraden accepteren dit en weerspiegelen ook zelf die gespleten cultuur. In dit verhaal wil ik eens dieper ingaan op welke systemen dat zijn, wat de dramatische consequenties van deze hoge muren zijn en hoe het anders kan en moet.
27 november 2020
12 reacties
bewonersinitiatief, experimenten, grondbedrijven, participatie, planprocessen, systeemwereld, tenderprocedure, vastgoed
Democratische vernieuwing in het ruimtelijk domein voorbij het vrijblijvende experiment
Dit voorjaar heb ik me in Amsterdam bezig gehouden met de vraag hoe je de invoering van de omgevingswet kunt verbinden met de ambitie van democratische vernieuwing. Dat ging meestal niet eens over de omgevingswet zelf maar om de vraag hoe je met democratische vernieuwing in het ruimtelijk domein (stadsontwikkeling, openbare ruimte, gebiedsaanpak, bouwprogrammering, verkeer etcetera) voorkomt dat die wet averechts uitpakt voor de Amsterdammers en voor de democratie in de stad.
Ik heb er drie keer over aan tafel gezeten met de wethouders voor ruimte en democratische vernieuwing. En ik heb vele gesprekken gevoerd met ambtenaren over hoe ze de kansen inschatten om het bescheiden participatiebeleid in de ruimtelijke hoek om te buigen naar iets met de allure van democratische vernieuwing. Want dit bestuur wil daar iets mee en stuurt aan op meer macht voor de stadsbewoners over de eigen stad. Wat te voorspellen valt is dat wanneer je de lat hoog legt in de gemeentelijke organisatie naast enthousiasme veel scepsis wordt aangeboord onder het motto ‘laten we niet naïef zijn hierover.’
Ik heb al die tegenwerpingen van ambtenaren (die ik overigens al jaren hoor in elke stad waar ik kom) eens op een rij gezet en mijzelf gedwongen er met een positieve blik naar te kijken. Niet te makkelijk roepen dat dit ‘oud denken’ is of dat men te veel vastzit aan de eigen positie. Laten we er vanuit gaan dat alle tegenwerpingen waar en relevant zijn en juist de toegangscodes vormen om dieper in de systemen iets om te draaien. Kun je door de tegenwerpingen goed te analyseren en er een slimme draai aan te geven democratische vernieuwing kansrijker maken? Ja dus. Ga er even voor zitten want het vergt wel wat uitleg.
23 augustus 2019
10 reacties
Amsterdam, democratisch tekort, democratische vernieuwing, grondbeleid, neoliberale stadsontwikkeling, omgevingswet, technocratie, vastgoed
Is er iets mis met ‘ruimte bieden aan de initiatiefnemer’?
Deze week mocht ik bij het netwerk van directeuren stedelijke ontwikkeling iets vertellen over participatie en de omgevingswet. De trouwe lezer van mijn blogs weet dat ik het dan niet heb over wat de omgevingswet aan participatie vereist (niet veel). Maar wel hoe je de invoering van de omgevingswet gebruikt om het beleid beter te verankeren in de samenleving, hoe je de collectieve kracht en intelligentie van de stad kunt mobiliseren en hoe je een gelijker speelveld en nieuwe democratische verhoudingen rond omgevingsvraagstukken bouwt.
Dat nodigde uit tot mooie gesprekken over deze thema’s. En zoals ik zo vaak meemaak kwamen er nuchtere tegenwerpingen over een overheid die zich juist bescheidener en faciliterend op moet stellen. Het motto is ‘ruimte maken voor initiatiefnemers’ waartoe ook hoort dat deze zelf de communicatie met de omwonenden/belanghebbenden moet regelen en vaak ook de stedenbouwkundige uitwerking mag of moet leveren.
Op het eerste oog lijkt dit niet eens zo onredelijk. Het voorbeeld dat ik dezer dagen steeds te horen krijg: een eigenaar van een gebouw(-encomplex) dat zijn functie heeft verloren wil het verbouwen tot woningen. De gemeente werkt daar graag aan mee op grond van haar eigen herbestemmings- en woonbeleid en dan mag je anno 2017 van de initiatiefnemer verwachten dat deze zelf de stedenbouwkundige kaders opstelt en de communicatie met de buurt goed doet. En ik kom ontwikkelaars tegen die (vaak niet ten onrechte) stellen dat ze dit beter kunnen dan de gemeente en dit ook graag op zich nemen. Tel uit je winst zou je zeggen. Ik heb er om een aantal redenen toch moeite mee dat de overheid zich zo uit dit speelveld terugtrekt.
1 april 2017
0 reacties
buurtrechten, buurtscan, cocreatie, gelijk speelveld, herstemmen, impact, intiatiefnemers, maatschappelijke gebiedsontwikkeling, omgevingswet, publieke zaak, skyboxplanologie, spelregels, Utrecht, vastgoed, waarderingstoets
Het jaar van bouwen met liefde
Tien jaar geleden was ik bij een discussiebijeenkomst in Utrecht waarvan ik alleen heb onthouden dat een architect (de naam ben ik helaas vergeten) voorspelde dat de Vinexwijk Leidsche Rijn over 40 jaar weer zou worden afgebroken omdat die wijk zo liefdeloos is gebouwd. Nu vond en vind ik dit wel erg somber beeld van deze wijk maar ik heb dat begrip ‘liefdeloos bouwen’ niet meer uit mijn hoofd gekregen en dat is voor mij wel een ding geworden. Ik heb de afgelopen jaren goed uit mijn doppen gekeken en veel gelezen en gesproken over dit thema en ben er wel een beetje uit waar dat liefdeloze bouwen vandaan komt en waar het ons mee opzadelt.
Ik schrijf er nu dit stukje over omdat 2015 onder aanvoering van het ministerie van I&M is uitgeroepen tot het jaar van de ruimte. Voor mij mag dit het jaar worden waarin we ons afkeren van zielloze plannen en dubieuze verdienmodellen die losgeweekt zijn van het publieke belang, de menselijke maat en de lokale gemeenschap.
14 januari 2015
0 reacties
bouwen met liefde, bouwend nederland, infrastructuur, jaar van de ruimte, maatschappelijke zelfsturing, tekentafelplanologie, vastgoed, verdienmodellen
Vijf hefbomen voor stads- en gebiedsontwikkeling nieuwe stijl
Eind oktober organiseerden we met ons netwerk van Utrechtse Ruimtemakers het ‘enige echte Utrechtse vastgoeddiner’. Het was een reactie op het Utrechtdiner dat eerder plaatsvond bij de Expo in Munchen waar de klassieke partijen die de stad maken elkaar ontmoetten. Wij bouwden bij ons diner aan een nieuwe tafelschikking voor vastgoed- en gebiedsontwikkeling waar lokale initiatiefnemers een prominente plek aan tafel hebben. De 100 aanwezigen rouleerden over tien thematafels. Ruimtemaker Marit Overbeek schreef er dit mooie verslag over.
De oogst van de avond was rijk genoeg om er wat bredere lessen uit te halen voor Utrecht en andere steden en ik heb met het oog daarop de verslagen van de tafels nog eens doorgenomen. Hieronder zijn ze vertaald in vijf bewegingen die we met elkaar graag gemaakt zien worden. Het lijkt me een mooie basis voor verdere gesprekken tussen initiatiefnemers, lokale overheid en de vastgoedsector (bouwers, ontwikkelaars en beleggers). Zo bouwen we stap voor stap aan die nieuwe tafelschikking.
17 november 2014
0 reacties
gebiedsontwikkeling, initiatiefnemers, klein maken, ontwikkelaars, organische gebiedsontwikkeling, stadsmakers, tafelschikking, Utrecht, vastgoed, vastgoeddiner, waardencreatie
“wij gaan niet meer naar de vastgoedbeurs in Cannes”
Afgelopen vrijdag werd het nieuwe coalitie-akkoord voor Utrecht gepresenteerd door D’66 , Groen Links, SP en VVD. Het is qua toonzetting een fijn verhaal waarin het besef dat je als gemeentebestuur de inwoners van de stad nodig hebt om er wat van te maken goed doorklinkt. Maar dan gaat het natuurlijk vooral om goede bedoelingen. De hamvraag is hoe deze manier van besturen in het beleid doordringt. En als Utrechtse ruimtemaker op zoek naar de inhoud werd ik vooral verrast door dat ene opvallende zinnetje dat onderaan de paragraaf ruimte en wonen bungelt: “wij gaan niet meer naar de vastgoedbeurs in Cannes”. Waarom is dit zinnetje zo belangrijk? (meer…)