Ruimtemakerblog

‘Goedendag, ik kom uw verwachtingen managen’

Ik kom het woord de laatste tijd opvallend vaak tegen in rapporten, adviezen en gesprekken: verwachtingsmanagement. En eerlijk gezegd krijg ik daar verschrikkelijke jeuk van.
Ergens is er iemand die vindt dat hij of zij de verwachtingen van anderen zou moeten managen. Meestal is die iemand een bestuurder, communicatie-adviseur, dienstverlener, projectleider of procesmanager werkend voor de overheid en is die ander de burger. Het is bij uitstek een paternalistisch en beheersmatig begrip: ik bepaal welke rol en welke boodschap jij aankan en in welke fase van mijn eigen werkwijze en voortgang jij in beeld zou moeten komen. Het is de wereld van mensen die stoeien met participatieladders: je moet mensen niet de suggestie geven dat ze mee kunnen beslissen terwijl ze alleen mee mogen denken. Het is ook een bestuursstijl die past bij de tweedehands autoverkoper: als ik hoog inzet kan ik je ergens tegemoet komen en jou de verwachting geven dat je wat gewonnen hebt terwijl ik precies krijg wat ik wil. Dat zie ik veel mensen binnen de overheid doen als ze verwachtingen gaan managen. Dit staat haaks op de idealen van de participatiesamenleving en doe-democratie. Maar dat is niet het enige treurige. (meer…)

3 maart 2016
0 reacties
bestuursstijl, dialoog, handelingsverlegenheid, participatie, paternalisme, sociaal kapitaal, verwachtingsmanagement

de omgevingsvisie als verhaal van de stad

De komst van de Omgevingswet wordt in Nederland als een feestje gevierd. Straks zijn we eindelijk verlost van al die sectorale plannen, is er meer ruimte voor maatwerk en flexibiliteit en kunnen ‘we’ samen tot keuzes komen waarin we waarden en belangen tegen elkaar kunnen afwegen en uitruilen. De interessante vraag is dan wie die ‘we’ dan zijn: is dat de overheid, zijn dat de beleidsnetwerken waarin grote organisaties zaken met elkaar doen of zijn dat uiteindelijk toch de burgers?
De inzet op de participerende burgers is gelukkig op dit moment de wens in de meeste gemeenten. Er is wel een wezenlijk verschil tussen participatie als het ophalen van input uit de stad (‘dat nemen we mee’) en participatie met als inzet de regie op het omgevingsbeleid meer bij de burger te leggen.
Ik zie vier redenen om bij de invoering van de omgevingswet vol voor dat laatste te gaan, te beginnen met een omgevingsvisie als verhaal van de stad.

(meer…)

29 januari 2016
0 reacties
leefwereld, omgevingsvisie, omgevingswet, participatie, sociaal kapitaal, systeemwereld, verhaal van de stad

over de logica van relaties en systemen

Een van de leukste trainingsprogramma’s waar ik aan meewerk is de leergang ‘strategisch positioneren en lobby’ . Mijn bijdrage bestaat uit het uitdagen van de deelnemers om strategisch te opereren vanuit een houding van lichtvoetigheid en onbevangenheid i.p.v. strategisch spel. Een dankbare rol kan ik verzekeren.
Ik lever die bijdrage meestal op de dag dat de deelnemers, vooral ambtenaren van gemeenten, hun verslag doen van interviews met  burgers, netwerkpartners en collega’s. In al die verhalen zie ik een paar mooie rode lijnen waar vooral 2 verhaallijnen die ogenschijnlijk tegenstrijdig zijn me intrigeren. Enerzijds het pleidooi voor wat ik institutionele logica noem (regel de verantwoordelijkheden en processen goed en hou je daaraan) en anderzijds een pleidooi voor de relationele logica (ga buiten de systeemwereld om, het gaat immers om de goede contacten en onderling vertrouwen). Hoe ga je om met de aanwezige spanning tussen beide logica’s? (meer…)

22 januari 2016
1 reacties
institutionele logica, lobby, proces, relationele logica, ritselen, systeemwereld, vertrouwen, waardecreatie

Leven in het plan van een ander

Afgelopen dinsdag was ik bij de afsluiting van het jaar van de ruimte. Afgezien van vele terechte lofuitingen was er weer de bekende verzuchting dat het teveel een vakgenotenfeestje was en de ‘man in de straat’ niet was bereikt. Scheidend voorzitter van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) Henry Meijdam had het over ‘de vloer’ die onvoldoende wordt bereikt.
Ik ben er zelf ook niet vies van om de afstand tussen de professionele wereld en de samenleving te benadrukken maar dit was me te kort door de bocht. Dat kwam onder meer doordat vlak voor hem Marieke Dubbeldam alias @vinexvrouwtje een column had uitgesproken over haar leven in Leidsche Rijn. Een mooi verhaal over wat het betekent om in een ‘plan van een ander’ te leven. Zij twittert ook regelmatig met lichte ironie over dit fenomeen zoals deze: ‘Vanochtend keek ik heel eventjes rond in óns toekomstige centrum dat eigendom wordt van een Frans bedrijf.’
Marieke was overigens een van de organisatoren van een van de bijzondere onderdelen van het jaar van de ruimte: camping onbestemd. Meer vrouw in de straat of vloer dan dit kan je je toch niet wensen zou ik zeggen. Wat haar inbreng vooral laat zien is dat een actieve samenleving iets anders is dan een steeds grote groep die zich schaart rond grootse vergezichten en opgaven. Zij belichaamt een schurend verhaal over waar je tegen oploopt en hoe je een eigen weg kunt vinden wanneer je je opstelt als eigenaar van je wijk.

(meer…)

18 december 2015
0 reacties
almelo, jaar van de ruimte, leven in het plan van een ander, opgaven, ruimtelijke ordening, schurende verhalen, vinex

Stadmaken door te ritselen en te knutselen

Vorige week was ik op een mooie bijeenkomst in de wijk Voorstad Oost in Deventer. Het thema was ritselmanagement, een geuzennaam voor bewonersinitiatieven in deze wijk en voor de wijze waarop de gemeente daarop inspeelt. Zie dit filmpje. Het begrip is gemunt door gebiedsmanager Gerlinda Tijhuis. Ze heeft er zelfs een handboekje over geschreven: ritselmanagement voor dummies. Na twee bezoeken aan de wijk, de conferentie van vorige week en het lezen van het boekje heb ik een aardig beeld van de werkzame  bestanddelen van dit ritselen.
(meer…)

11 december 2015
2 reacties
deventer, knutselen, organisch ontwikkelen, publiek ondernemerschap, ritselen, waardecreatie, wijkeconomie

Wat kenmerkt een succesvol stadslab?

Het is een fenomeen dat in vele steden in opkomst is: het stadslab. Dat neemt vele vormen aan zoals een platform van activistische bewoners, een stadsbreed kennisplatform, een locatiegebonden coalitie of een voertuig van de overheid om burgers te activeren. Vanaf dit voorjaar heb ik op verzoek van Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) het stadslab luchtkwaliteit in die stad gevolgd en begeleid. Het stadslab luchtkwaliteit is eind vorig jaar begonnen als platform van mensen die elkaar hebben leren kennen omdat ze allemaal gereageerd hadden op een oproep van de gemeente voor ideeën om de luchtkwaliteit op de ‘s Gravendijkwal te verbeteren. Ze zijn in aanloop naar het stadmakerscongres van oktober jongstleden door AIR ‘geadopteerd’ en tot stadslab gepromoveerd als een van de veelbelovende initiatieven die een nieuwe manier van ‘samen stad maken’ laten zien. Dat ze die positie verdienen heb ik zelf kunnen waarnemen en er een klein steentje aan kunnen bijdragen. Wat maakt hen bijzonder en tot voorbeeld voor andere stadslabs?

(meer…)

27 november 2015
0 reacties
knutselen, luchtkwaliteit, platform, publiek ondernemerschap, Rotterdam, stadslab, waardecreatie

De stad als bouwmarkt

Komend voorjaar is het twee jaar geleden dat er nieuwe gemeenteraden en colleges aantraden in de steden en vele liefdesverklaringen werden afgegeven aan het samen stad maken met de bevolking. Sindsdien is er veel steden een tandje bijgeschakeld op het vlak van participatie en ondersteunen van lokaal initiatief. Daarvoor hulde.Wat nauwelijks is gebeurd is de wrijving opzoeken met de traditionele manier van stadsontwikkeling. En dat is vreemd want die wordt gekenmerkt door een een-tweetje tussen overheid en grote marktpartijen, waarbij de stad vooral wordt gezien vanuit een economisch model: competitie tussen steden, gunstig vestigingsklimaat, dynamische vastgoedmarkt en aanzwengelen van de bouwmachine.

Ik zie drie hardnekkige fenomenen die in hun combinatie het beeld van de stad als markt in stand houden en de publieke zaak uithollen. (meer…)

11 november 2015
1 reacties
marktwerking, rendementsdenken, samen stad maken, stadsontwikkeling

De valkuil van empowerment als complexe methodiek

Vandaag  kwam ik via sociale media dit nieuwsgierig makende stuk tegen over een experiment in Amsterdam met een methode van werken uit Zuid Afrika om lokale gemeenschappen te versterken:  Kwanda. Mooi dat besef dat ook wij wat te leren hebben uit andere werelden. Maar bij het lezen van het verhaal raakte ik mijn enthousiasme al snel kwijt. Ik lees over een jarenlang voortslepend proces waar mensen afhaken, verstrikt raken in discussies over rollen en zich in opperste verwarring overgeven aan een volgende ronde intensieve gesprekken. Het woord complex(ity) komt zo’n 45 keer terug in het stuk. Zowel om de ingewikkelde en intensieve methode van werken te beschrijven alsook om te laten zien hoe lastig deze toepasbaar is in de complexe Nederlandse verhoudingen. Dat laatste gaat dan vooral over betrokkenheid van veel soorten professionals die graag komen meepraten en experimenteren met communityvorming en empowerment, maar niet leveren als het er op aankomt om mensen uit een uitkeringssituatie te halen en de wijkeconomie te versterken. Het is een werkwijze waar professionals zich als een vis in het water voelen maar te vrijblijvend oogt om de machtsbalans naar de samenleving te verleggen. (meer…)

16 oktober 2015
1 reacties
communities, empowerment, expertsystemen, kwanda, lichtheid, methodieken, processen

Maatschappelijke gebiedsontwikkeling smaakt naar meer

Op 10 september organiseerden we als netwerk van Utrechtse Ruimtemakers met de gemeenteraad in onze stad een bijeenkomst over ‘samen sturen bij gebiedsontwikkeling’. Lees hier het mooie verslag van deze bijeenkomst.
Vanuit de raad waren er zowel leden die zich bezig houden met participatie als leden uit de hoek van stad en ruimte. Het was ook de bedoeling om een steviger brug tussen die werelden te bouwen.
De centrale vraag: hoe betrek je de stad beter bij gebiedsontwikkeling en wat betekent dit voor de sturende rol van de raad? We hebben bij drie concrete projecten in de stad onderzocht hoe je a- stuurt op maatschappelijke meerwaarde, b- de onderonsjes tussen overheid en markt openbreekt en c- waardecreatie door nieuwe stadmakers beter kunt honoreren. Dat geheel hebben we gelabeld als ‘maatschappelijke gebiedsontwikkeling’ en dat bleek een schot in de roos. (meer…)

18 september 2015
5 reacties
gebiedsontwikkeling, maatschappelijke waarden, organisch ontwikkelen, Utrecht, Utrechtse Ruimtemakers, waardecreatie

Valt geluk in de stad te sturen?

Vorige week mocht ik voor de University Campus Fryslan (UCF) een driedaagse zomerschool met als thema ‘happy city’ modereren. Een mooie kans om eens op een rij te krijgen waar het werkelijk om draait bij geluk in de stad in de ogen van onderzoekers.

Wethouder Henk Deinum van Leeuwarden opende het bal door te stellen dat het stadsbestuur vooral geïnteresseerd is in het bevorderen van gemeenschapszin (‘mienskip’) en mensen meer de regie over het eigen leven geven. Onderwijs, armoede en werkloosheid staat ook hoog op de agenda. En hij vertelde er bij dat Leeuwarden graag het bruto nationaal geluk als maatstaf wil zien voor het meten hoe het met de bewoners van de stad gaat. Een mooie kans voor onderzoekers om zich hiermee te verbinden zou je zeggen. (meer…)

18 juni 2015
0 reacties
bruto nationaal geluk, geluk, gelukkige stad, leeuwarden, onderzoek