Ruimtemakerblog

Geen participatiesamenleving zonder empowerment

Vermoeiend vind ik het eerlijk gezegd, al die meta-debatten over de participatiesamenleving en ik schroom om zelf weer een duit in het zakje te doen. Maar toen ik gisteren het aloude begrip ‘empowerment’ in een interview langs zag komen (ligt het aan mij dat ik dat woord steeds minder hoor en zie?) veerde ik toch even op. Imrat Verhoeven stelde dat het hele debat in Engeland over de Big Society gestoeld is op het principe van empowerment van burgers en dat het in Nederland vooral gaat over verplichtingen. Daar slaat hij denk ik de spijker op de kop. Wat zou het betekenen om wel consequent uit te gaan van empowerment als basis voor het debat over participatie?

(meer…)

25 oktober 2013
0 reacties
doe het zelf, doedemocratie, empowerment, participatiesamenleving, publiek domein, wederkerigheid

Systemen zacht en vloeibaar maken, hoe doe je dat?

Sinds enige maanden hangt er in het stadskantoor van Zwolle een groot bord met 7 principes van lichte sturing die ik daar heb geïntroduceerd. Die gaan onder meer over meebewegen met de stad, sturen via kleine ingrepen met grote uitstraling, dansen door de schalen en werken aan veerkracht. Het bord hangt achter een vergadertafel (zie de foto hiernaast) waaraan regelmatig wordt gesproken over de aanpak van de stad. Ambtenaren komen zo spelenderwijze met die principes in aanraking. Burgemeester en wethouders hebben ieder ook onderwerpen aangedragen waarop ze die principes los willen laten.  Onder dit ‘moodboard’ is er bijvoorbeeld al een bijeenkomst geweest over de herziening van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), een onderwerp dat de burgemeester aandroeg.

Ik noem bewust dit voorbeeld omdat zo’n APV voor veel mensen die zich met verandering en transitie bezig houden staat voor de ‘oude’ systeemwereld waartegen met zich afzet. Want of het nu om zorgtransities,  energietransities, organische stadsontwikkeling of de doe-democratie gaat, altijd zijn er die vermaledijde door angst en behoudzucht gedreven regels en regelhandhavers  die belemmerend werken voor omslag of kanteling. Wat valt daar nu aan te doen? (meer…)

1 oktober 2013
3 reacties
kanteling, lichte sturing, systemen, transitie, vloeibare systemen, Zwolle

De nieuwe overheid zoekt de wrijving op

Afgelopen dinsdagavond stond in Pakhuis de Zwijger het thema ‘de improviserende overheid’ centraal. Tijdens een druk bezochte avond presenteerden medewerkers van de gemeente Amsterdam concrete projecten waar deze rol uit de verf zou moeten komen. Wethouder Maarten van Poelgeest die de noodzaak van dit  improviseren voelt gaf deze avond ook zijn visie op de veranderende rol voor de lokale overheid.
Er werd door de organisatoren benadrukt dat een improviserende overheid ambtenaren met lef en brutaliteit nodig heeft. Aan mij werd gevraagd om aan het einde van de avond daarop een reflectie gegeven: waar gaat die lef eigenlijk over, waar wordt die  zichtbaar en waar komt die niet uit de verf? Ik stuitte op vijf bronnen van ambtelijke lef die ik naar aanleiding van deze avond scherper op mijn netvlies kreeg. Hieronder de punten die ik de aanwezigen meegaf. (meer…)

22 september 2013
4 reacties
ambtenaren, Amsterdam, brutaliteit, improviserende overheid, lef, nieuwe overheid, wrijving maakt glans

De eerlijke troonrede

Landgenoten,

We geven het toe ,we weten echt niet meer hoe we dit land moeten regeren.

Bij alles wat we doen lijkt het wel of we het tegenovergestelde effect bereiken. Iedereen is tegen slappe compromissen maar onze poging om belangen tussen partijen uit te ruilen is genadeloos gefileerd. En dan sluiten we vervolgens akkoorden met maatschappelijke partijen en de oppositie  en dan roept iedereen dat deze compromissen de echte verandering remmen.

(meer…)

19 september 2013
2 reacties

Het Bruto Stedelijk Geluk

Vorige week bezocht ik een openlucht theatervoorstelling op het dak van de A2 bij Utrecht. Het was de voorstelling GELUK van het Nieuw Utrechts Toneel (NUT). In de voorstelling gingen de acteurs met het publiek, gezeten voor een groot bouwbord en een bouwkeet, op zoek naar de vraag hoe je een gelukkige samenleving bouwt. De poging om daar een gezamenlijk antwoord op te vinden leidde tot de formulering ‘samen met vrienden aan lange tafels eten’. De acteurs vertelden ook wat tijdens eerdere voorstellingen uit dit onderzoek was gekomen. Opvallend was dat helemaal niemand de behoefte had om iets te bouwen achter dat bouwbord.  De antwoorden waren allemaal varianten op RUIMTE, NIETS MOETEN, LIEFDE, VERBONDENHEID, NATUUR, MUZIEK, ETEN en (ander) KLEIN GELUK.
Afgelopen vrijdag mocht ik optreden voor 80 ruimteprofessionals van de gemeente Amsterdam die in het kader van de leergang ‘de nieuwe Wibaut’ in 10 groepen aan de slag gaan met concrete  vraagstukken in de stad. De vraag die ik bij hen hardop stelde was wat hun werk met dit type geluk te maken heeft.

(meer…)

10 september 2013
0 reacties
Amsterdam, bruto nationaal geluk, de nieuwe wibaut, geluk, menselijke maat, Utrecht, zelfsturende stad

Samen bouwen aan de sociale veerkracht van de stad

Vandaag was het weer zover. Ik lees de kop van een artikel op de site van het tijdschrift voor sociale vraagstukken met als tekst  ‘radicale stadsontwikkeling van onderop.’ Je zou verwachten dat het over zelfstandige initiatieven van stadsbewoners gaat die het heft in eigen handen nemen. Maar het verhaal waar deze kop boven staat gaat over de mooie rol die de lokale overheid vervult bij het organiseren, ondersteunen en uitlokken van de aanpak van klushuizen. Die koppenmaker verstaat de tijdgeest goed want ik zag de kop die de lading dus niet dekt vele malen in mijn tijdlijn op twitter langs komen. Het valt me steeds weer op: wanneer er iets moois in de stad gebeurt wordt de rol van de lokale overheid in de verhalen uitgegumd en als dingen mis gaan wordt deze dik aangezet. Waar komt deze behoefte toch vandaan? (meer…)

3 juli 2013
0 reacties
lokale initiatieven, lokale overheid, sociaal kapitaal, stadslab, stadsontwikkeling, veerkracht, wederkerigheid, wisselwerking

Hoe besmet je megaprojecten met nieuwe visies op leefbare steden?

Er zijn van die weken dat een thema voor een nieuw blog zich vanzelf opdringt. Vorige week maandag was ik in Utrecht op een door architectuurcentrum Aorta georganiseerde avond over de westkant van het megaproject Stationsgebied. De discussie ging vooral over de vraag hoe je dat gebied tot leven brengt nu het lastig wordt alle grootschalige plannen te realiseren. Markant voorbeeld is het Westplein waar de projectorganisatie van het stationsgebied samenwerkt met de organisatie ‘lombok centraal’ om het gebied een tijdelijke invulling te geven. Diezelfde week las ik in het vakblad Rooilijn een verhaal over  hoe in het megaproject van de Zuidas gepoogd wordt om naast de complexe planningsaanpak (‘exploitatie’ genoemd in het artikel’) een aanpak te ontwikkelen die meer creatief en vernieuwend is en waarbij op zoek wordt gegaan naar nieuwe impulsen voor het gebied (‘exploratie’). Als voorbeeld werd het project 15×15 genoemd. Dat betreft de ambitie om  in 2015 15 impulsen aan de Zuidas te hebben gegeven waardoor het een levendig gebied is en niet alleen een zakendistrict dat s’avonds en in het weekend uitgestorven is. Beide voorbeelden geven aan dat bij de megaprojecten in de steden gezocht wordt naar manieren om kleinschalig organisch denken en leefbaarheid te verbinden met de wereld van glas, staal en beton. Maar in mijn waarneming blijft dit nog te marginaal.Dan kan en moet anders.

(meer…)

18 juni 2013
3 reacties
Amsterdam, leefbaarheid, megaprojecten, menselijke maat, organisch ontwikkelen, programma's, stadsontwikkeling, Utrecht

semi-publieke organisaties in de klauw houden of in handen van burgers leggen?

Deze week zorgden de Tweede Kamer en minister Blok voor opschudding door de woningbouwcorporaties weer eens de wacht aan te zeggen. De kamer voelt zich gechanteerd door wat ze als een bouwstaking van de corporaties zien als wraak voor de verhuurdersheffing. Blok wil de corporaties helemaal terugdringen op het veld van de sociale woningbouw voor lagere inkomensgroepen. Commercieel vastgoed en duurdere woningen afstoten en geen betrokkenheid meer bij leefbaarheidsaanpak in de wijken.
Terecht veel verontwaardiging daarover niet alleen over de inhoud maar ook omdat nu juist was besloten dat corporties hun werk meer zouden gaan doen onder regie van gemeenten. Een misplaatst  staaltje spierballenvertoon uit Den Haag dus.
Deze strijd is ook een illustratie van het failliet van het geloof in hybride organisaties die zowel publieke taken vervullen als op de markt opereren. Twintig jaar geleden was dat de leidende ideologie in het organiseren in het publiek domein. Wat is er mis gegaan en hoe moet het anders?

(meer…)

30 mei 2013
0 reacties
corporaties, hybriditeit, jane jacobs, lokale veerkracht, menselijke maat, moreel kompas, morele grondslag, publiek domein, semi-publieke organisaties

De dramaturgie van de netwerksamenleving

Vorige week mocht ik de aftrap verzorgen bij een bijeenkomst van netwerken voor duurzaamheid in Overijssel met een verhaal  over de kracht van netwerken en de rol van de overheid daarin.  Ik heb het daar vooral gehad over de vraag hoe je energie en beweging in netwerken voedt door gebruik te maken van dramaturgische principes: meeslepende verhalen,  zwaan kleef aan, arena’s bouwen, creatieve spanning organiseren,  sturen op de kantelpunten, estafettes organiseren en lichte regie.
Dit perspectief van beweging in netwerken helpt om niet  te verzeilen in abstracte en onoplosbare discussies over rollen van  burgers, bedrijven, ambtenaren en bestuurders. Het gaat daarbij niet alleen om een hoogdravende beweging richting glorieuze toekomst (vernieuwing! innovatie! transitie!) maar ook om grillige patronen in het publieke domein waar rollen nooit goed zijn af te bakenen omdat de overheid onderdeel van die grilligheid is. Bestuurders en ambtenaren die denken dat ze keurig kunnen vaststellen wat hun rol bij duurzaamheidsinitiatieven moet zijn missen dan ook de helft van het verhaal. In dit blog gaat het over hun bijzondere rol als dramaturg en toneelmeester in de netwerksamenleving.

(meer…)

2 mei 2013
0 reacties
beweging, dramaturgie, duurzaamheid, netwerken, netwerksamenleving, overheid

Het echte debat over het bestaansrecht van provincies

Vandaag zag ik in het discussieprogramma Buitenhof 3 commissarissen van de koningin die blij waren dat de plannen van de minister om provincies te fuseren werden uitgesteld. Want dat geeft tijd om het over de inhoud te hebben in plaats van wat er nu gebeurt: nieuwe grenzen trekken vanachter de tekentafel. Aan de voorbeelden die ze noemden bij die inhoud valt te vrezen dat ze het vooral willen hebben over de verschillen in geschiedenis en cultuur tussen regio’s. Volgens mij moet die inhoudelijke discussie toch echt gaan over het bestaansrecht en de  meerwaarde van provincies. Hoe kunnen die de komende jaren hun waarde meer dan nu laten zien waardoor dit geen defensieve discussie wordt?

(meer…)

28 april 2013
0 reacties
burgerbestuur, provincies, publiek domein, regio, regionaal bestuur, technocratie