Ruimtemakerblog

“wij gaan niet meer naar de vastgoedbeurs in Cannes”

Afgelopen vrijdag werd het nieuwe coalitie-akkoord voor Utrecht gepresenteerd door D’66 , Groen Links, SP en VVD. Het is qua toonzetting een fijn verhaal waarin het besef dat je als gemeentebestuur  de inwoners van de stad nodig hebt om er wat van te maken goed doorklinkt. Maar dan gaat het natuurlijk vooral om goede bedoelingen. De hamvraag is hoe deze manier van besturen in het beleid doordringt. En als Utrechtse ruimtemaker op zoek naar de inhoud werd ik vooral verrast door dat ene opvallende zinnetje dat onderaan de paragraaf ruimte en wonen bungelt: “wij gaan niet meer naar de vastgoedbeurs in Cannes”. Waarom is dit zinnetje zo belangrijk? (meer…)

28 april 2014
1 reacties
coalities, dialoog, grondbeleid, koekoeksklokparticipatie, stadsgesprekken, Utrecht, vastgoed

De zelforganiserende stad en regionale kracht, wat hebben die met elkaar te maken?

Gisteren kwam de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) met het langverwachte advies over de toekomst van de stad. Het advies is gebouwd rond twee analyselijnen. Die van de zelforganisatie in de stad waarin de initiatiefrijke burger centraal staat en die van regionale concurrentiekracht waarin de verbinding en complementariteit tussen steden centraal staat. Beide lijnen worden goed uitgewerkt maar mondjesmaat op elkaar betrokken.
De nieuwe lokale initiatieven worden op een paar plekken genoemd als interessant voor de regionale economische kracht maar het dominante verhaal over regionale kracht klinkt toch als een wereld op een andere planeet. Daar gaat het over investeren in infrastructuren, concurrerende regio’s, agglomeratievoordeel, regionale sturing, tripartite (rijk, provincie, steden) regiofondsen en governance via het ‘triple-helix’-model : samenwerking tussen overheid kennisinstellingen en markt. Zelfs het begrip ‘quality of life’ krijgt in deze context de betekenis van vestigingskwaliteit voor bedrijven in plaats van basiswaarde voor ons aller leven in stad en regio. Dat is hele andere taal dan die van de zelforganiserende stad waarbij maatschappelijk engagement, sociaal ondernemerschap, collectieve actie, toegankelijkheid en  openbaarheid  de dragende begrippen zijn. Waar het advies echt een kans laat liggen is de spanning tussen beide werelden van denken en handelen tastbaar maken. (meer…)

24 april 2014
0 reacties
lokale initiatieven, regio, stad, stedelijke regio, toekomst van de stad, zelforganisatie

Werken aan een uitnodigende overheid bij stedelijke vernieuwing

Afgelopen maandag was ik in Lelystad in de vers geopende kluswinkel aan de Rode Klif (hiernaast op de foto nog met de oude bedrijfsnaam erop). Minister Blok kwam er op bezoek  om kennis te nemen van de aanpak van stedelijke vernieuwing op uitnodiging die in deze stad als filosofie is omarmd.
Ik was er omdat de minister daar ook een essay kreeg aangeboden dat ik samen met Olof van de Wal van platform 31 schreef over hoe je stedelijke vernieuwing op een wijze aanpakt die werkelijk uitnodigend is voor de inwoners van de stad. We hebben het essay de titel meegegeven ‘uitnodigen is een prettig werkwoord’  om zowel te laten zien dat uitnodigend zijn nog hard werken is voor de gemeente  als dat je dat op een lichte manier kan doen waardoor het vleugels krijgt.  Hier de link naar ons essay. Waar draait het vooral om bij uitnodigend zijn? Lees het essay zou ik zeggen. Drie mechanismen waar je op kunt sturen wil ik naar aanleiding van de bijeenkomst  uit het essay lichten.

(meer…)

9 april 2014
0 reacties
buurtinitiatief, collectieve actie, lelystad, lichte sturing, maatschappelijk aanbesteden, sociale besmetting, stedelijke vernieuwing, uitnodigende overheid, waardecreatie

Lokale initiatiefnemers en politiek: ga sámen de stad maken!

Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn, wordt het pas echt spannend. Niet vanwege het bekende spel ‘wie gaat met wie’ en ‘wie leveren de wethouders’. Nee, nu komt het aan op het doorbreken van het chagrijn over lokale politiek, door nieuwe verbindingen te realiseren tussen politici en het groeiende leger van initiatiefnemers. Of dat nu doe-democratie, co-creatie, spontane stad of participatiesamenleving heet, het ruikt in ieder geval naar nieuw democratisch elan. Maar hoe zorg je dat het geen gebakken lucht blijft?

(meer…)

26 maart 2014
0 reacties

Over wijkweters, wegbereiders, navigatoren en stadsmakelaars

Afgelopen zaterdag was de burgertop G1000 in Amersfoort en bovenaan de top 10 van wensen van de deelnemers staat ‘de wijkweter’, iemand die de wijk en de gemeentelijke bureaucratie kan verbinden. Eerder deze maand verscheen een onderzoeksrapport van TNO voor de gemeente Almere waarin de rollen van navigator en wegbereider werden geïdentificeerd als schakel tussen de systeemwereld van de gemeente en de vloeibare wereld van lokale initiatieven. En  in mijn stad Utrecht werd een aantal weken geleden de stadsmakelaar geïntroduceerd als ingang voor initiatiefnemers bij de gemeente en wegbereider in de bureaucratie. Ondertussen heeft iedere gemeente wel een scala aan dit type schakelfuncties.
Het verlangen om schakels te maken tussen overheid en samenleving is groot want iedereen kent de voorbeelden van hoe de verkokerde bureaucratie niet kan meebewegen met lokale initiatieven. Maar juist omdat dit verhaal met alle prikkelende voorbeelden zo dominant is  wordt er niet meer kritisch bekeken of dit wel een oplossing is voor de problemen. Wat je feitelijk doet is een extra schakel maken in plaats van de lijnen verkorten en weer wat nieuws bedenken in plaats van te gebruiken wat er is. Zo zwemmen we in de coördinatiefuik en dat kan heel ongelukkig uitpakken.  (meer…)

24 maart 2014
0 reacties
bureaucratie, korte lijnen, schakelfuncties, stadsmakelaar, wijkweters

De plantenbakkencommissie en de participatiesamenleving

Afgelopen november heb ik tijdens de expeditie van Ruimtevolk een presentatie gegeven over het belangrijkste kapitaal in de stad: het sociaal kapitaal. Daarin heb ik bewust voorbeelden gebruikt van netwerken en initiatieven die onder de radar van het lokale bestuur blijven omdat ze weinig spectaculair, vernieuwend  of hip zijn of lijken. Ik nam ondermeer de plantenbakkencommissie in mijn eigen wijk als voorbeeld. Die is opgericht toen de gemeente in de 80-er jaren de artikel 12 status kreeg en geen geld had voor groen in de wijk. Die commissie  bestaat nog steeds en vervult een belangrijke rol in de leefbaarheid van de wijk en de waardeontwikkeling van de woningen. De foto hiernaast geeft een aardig beeld van wat dat zelfbeheer van groen in de wijk oplevert.
Mijn stelling was en is dat gemeenten die zich op dit kleinschalige niveau niet op basis van gelijkwaardigheid met bewonersinitiatieven verbinden wel kunnen fluiten naar grote ambities met de participatiesamenleving. Afgelopen zaterdag werd ik helaas op mijn wenken bediend. De gemeente Utrecht organiseerde een bijeenkomst in de wijk over zelfbeheer en samenwerken bij het groen en schoon houden van van wijk. En u raadt het al, dat ging geheel buiten die plantenbakkencommissie om. Wat gaat hier mis en hoe kan dat anders?

(meer…)

3 maart 2014
0 reacties
doedemocratie, klein beginnen, participatiesamenleving, plantenbakkencommissie, Utrecht

Een kleine cursus organische gebiedsontwikkeling

Al enige jaren is organische gebiedsontwikkeling ‘hot’ in ruimtelijk en stedenbouwkundig Nederland. Toch ontstijgt het niet het niveau van aanvulling op-, of  pauzenummer van ‘echte’ gebieds- en stadsontwikkeling. Het gaat vooral over tijdelijk gebruik van braakliggende terreinen en leegstaande panden,  uitgeklede gebiedsplannen, planning zonder eindbeeld en het creatief sprokkelen van geld. Op zich is er niets mis met deze nuchtere benadering van de crisis maar het ontneemt toch een beetje het zicht op wat organische ontwikkeling ook kan en moet zijn: symbool voor een nieuw paradigma van ruimtelijke en stedelijke ontwikkeling. Zo’n fundamenteel nieuwe benadering verdient het om diep in beleid en praktijk door te dringen. En dat valt in de praktijk nogal tegen. Hoe ziet een gebiedsproces dat wel die allure heeft er dan uit?

(meer…)

20 januari 2014
0 reacties
gebiedsatelier, gebiedsontwikkeling, organische gebiedsontwikkeling, slow urbanism, stadsontwikkeling, tijdelijkheid

Meer lichte sturing in 2014

Na de lijstjes met hoogte- en dieptepunten in 2013 duiken nu overal de lijstjes met trends van 2014 op. De meeste daarvan zijn gewoon wensenlijstjes (‘ik hoop dat dit eindelijk eens doorbreekt’) vermomd als voorspellingen en waargenomen trends. Dus laat ik maar eerlijk zijn:  hieronder mijn wensen op het gebied van lichte sturing waarvan ik hoop dat ze daadwerkelijk als trend zichtbaar worden.
In 2014 zullen we te maken krijgen met de verkiezingen voor gemeenteraden en het Europees Parlement en het lijkt ook het jaar te worden waarin je niet meer wegkomt met louter lippendienst aan een nieuw type samenleving (doe-democratie, organisch ontwikkelen van de stad, duurzaamheidsoffensief, de netwerkoverheid).  Daarop richt ik dan ook mijn persoonlijke top 10 voor 2014. De trouwe lezers van mijn blogs zullen de thema’s ongetwijfeld herkennen. Daar gaan we:

(meer…)

8 januari 2014
2 reacties
2014, gemeenteraadsverkiezingen, lichte sturing, organisch ontwikkelen, overheidsorganisatie, trends

de dramaturgie van lokale democratie

De afgelopen weken heb ik weer eens aan het werk van gemeenteraden mogen proeven en dat was ook aanleiding er meer over te lezen. Zoals het boekje ‘de gemeenteraad heeft geen toekomst’ van Jasper Loots en Piet-Hein Peeters . Het bevat interviews met smaakmakers uit de lokale politiek die bijna allemaal een somber beeld van de gemeenteraad schetsen. De dualisering is op een teleurstelling uitgelopen (gemeenteraden zijn ‘parlementje gaan spelen’ aldus oude rot Jan Mans), raden laten zich taaie papieren processen intrekken, de bestuurlijke complexiteit kunnen ze moeilijk aan, invloed lekt weg naar regionale organen en de burger staat nog steeds op te grote afstand. En dan is er de eeuwige klacht over het niveau van raadsleden en de treurigheid van partijpolitiek gekissebis.

(meer…)

11 december 2013
1 reacties
gemeenteraad, huis van de democratie, koekoeksklokparticipatie, lokale initiatieven, maatschappelijke onderstroom, stadhuis op straat, Utrecht

Over scharrelambtenaren en lokale netwerken

Afgelopen vrijdag verscheen een mooi rapport van de zogeheten denktank van de VNG  onder leiding van Rob van Gijzel over hoe de lokale  overheid reageert op maatschappelijke initiatieven. Onder de titel ‘van eerste overheid naar eerst de burger’ wordt een lans gebroken voor een improviserende lokale overheid die beter leert meebewegen met de samenleving.

Dat treft, want op diezelfde dag was ik betrokken bij de afsluiting van de  leergang Nieuwe Wibaut voor  (de eerste groep van 80) ruimtelijke professionals van de gemeente Amsterdam. De kern van die leergang bestond uit het in kleine groepen meewerken aan de ambities van maatschappelijk initiatieven.
En een dag eerder mocht ik met gemeenteraadsleden in diezelfde stad in gesprek over hoe om te gaan met improviserende ambtenaren. Kortom: mijn hoofd zit nu even vol met dit onderwerp en die moet ik via dit blog even leegmaken. (meer…)

1 december 2013
1 reacties
ambtenaren, burgerinitiatieven, de nieuwe wibaut, governance, improviserende overheid, netwerkoverheid, netwerksamenleving, sociaal kapitaal, stadhuis op straat, VNG