16 oktober 2015

Door Frans Soeterbroek

Reacties

1 reacties

Tags
, , , , , ,

Zeg het voort

De valkuil van empowerment als complexe methodiek

Vandaag  kwam ik via sociale media dit nieuwsgierig makende stuk tegen over een experiment in Amsterdam met een methode van werken uit Zuid Afrika om lokale gemeenschappen te versterken:  Kwanda. Mooi dat besef dat ook wij wat te leren hebben uit andere werelden. Maar bij het lezen van het verhaal raakte ik mijn enthousiasme al snel kwijt. Ik lees over een jarenlang voortslepend proces waar mensen afhaken, verstrikt raken in discussies over rollen en zich in opperste verwarring overgeven aan een volgende ronde intensieve gesprekken. Het woord complex(ity) komt zo’n 45 keer terug in het stuk. Zowel om de ingewikkelde en intensieve methode van werken te beschrijven alsook om te laten zien hoe lastig deze toepasbaar is in de complexe Nederlandse verhoudingen. Dat laatste gaat dan vooral over betrokkenheid van veel soorten professionals die graag komen meepraten en experimenteren met communityvorming en empowerment, maar niet leveren als het er op aankomt om mensen uit een uitkeringssituatie te halen en de wijkeconomie te versterken. Het is een werkwijze waar professionals zich als een vis in het water voelen maar te vrijblijvend oogt om de machtsbalans naar de samenleving te verleggen.

In het geval van Kwanda werd een belangrijk deel van het succes in Zuid Afrika toegeschreven aan ‘learningscamps’  voor communitybuilding waar de uit Brazilie overgewaaide methode van de ‘organization workshop’ werd toegepast. Die methode en de bedenkers daarvan zijn naar Amsterdam gehaald. En dat werd al snel taai omdat in tegenstelling tot Zuid Afrika de urgentie ontbrak die iedereen bij de lurven grijpt (ziekte, armoede, geweld), en dan wordt wordt zo’n methode een last in plaats van een hulpmiddel, zo lijkt het. Ik doe met deze samenvatting uiteraard veel mensen die hun ziel en zaligheid hierin hebben gestoken onrecht aan maar het is toch echt wat er expliciet en tussen regels staat geschreven.

Waar het me vooral om gaat is dat dit verhaal exemplarisch is voor iets wat ik maar al te vaak tegenkom.  Mensen en groepen met elkaar in gesprek brengen of ‘in hun kracht te zetten’ wordt nodeloos ingewikkeld gemaakt door er methodieken en processen op los te laten die als een keurslijf gaan werken. Spontaniteit, plezier en directe confrontatie worden gefrustreerd in pogingen om dialoog, planning en actie  in vooraf bedachte gedragsregels, fasen en rondes te persen. Het feit dat veel mensen geleerd hebben hoe je een vruchtbare dialoog en samenwerking organiseert wordt niet vertaald in minimale spelregels en het vertrouwen dat mensen samen dingen goed oplossen. Nee, er wordt een expertsysteem voor gebouwd dat mensen opzadelt met aangeleerde hulpeloosheid. U moet u aan deze methodische manier van dialoog onderwerpen  anders kunt u niet mee doen. En uiteraard heb je veel specialisten nodig om dat te begeleiden.

Wie methodieken en het bijbehorende jargon leidend maakt schept juist afstand en uitsluiting (je moet er heilig in geloven of je er aan overgeven anders hoor je er niet bij) in plaats van nabijheid en verbinding.

Des te opvallender is dat  de uitdagende en speelse kant waar Kwanda vooral bekend door is geworden hier ontbrak: een realitysoap op TV met een wedstrijdelement tussen lokale communities. Dat verbaast me nog het meest, dat dat terzijde is geschoven bij de  poging hiervan iets in Amsterdam te leren. Want dit type speelse en mediagenieke aanpak lijkt me eerder iets op te leveren in een andere culturele context dan zo’n intensieve en voorgeprogrammeerde workshopmethode. Mijn advies aan mensen die op zoek zijn naar verleidelijke en gezaghebbende methodieken voor communityvorming, innovatie en organisatieontwikkeling : hou het licht en speels, probeer een paar kleine werkbare bestanddelen te halen uit wat elders lijkt te werken  (werken met een ‘praatstok’ , regelmatig afwisselen dialoog en actie, professionals in een buitenkring zetten…..) en vertrouw op de kracht van het sociaal en cultureel kapitaal dat we allemaal met ons meenemen.

 

 


Reacties

  • Lilian Bezemer schreef:

    Beste Frans, ik deel je bezorgdheid we maken zaken nodeloos ingewikkeld. Soms vraag ik me af is dat niet omdat we steeds onzekerder worden? Leren van andere is altijd slim om te doen, maar in ’the end’ komt het neer op echt willen luisteren en voldoende zelfkennis en empatisch kapitaal dat ieder helpt het samenwerken te erkennen. Groet Lilian


Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*