Miljarden verspillen aan asfalt
De minister van Infrastructuur en Milieu zet haar plan door om bij Amelisweerd de weg te verbreden tot 14 (!) banen. En coalitiepartner PvdA lijkt zich er bij neer te leggen. Er komt ook nog een nieuwe tunnel bij Rotterdam en er is al begonnen met het verbreden van wegen in de driehoek Amsterdam- Schiphol- Almere tot maximaal 12 banen. En we hebben al vele wegverbredingen achter de rug. Asfaltminnend Nederland lijkt bezig met een succesvolle eindsprint maar ik vrees dat dit pas een tussensprint is. Want iedereen weet: van asfalt komt nieuwe asfalt, om de bocht doemen als kettingreactie weer nieuwe ontbrekende schakels en flessenhalzen op.
De politiek ter rechterzijde (VVD, CDA met wisselende steun van LPF, PVV en PvdA) zet al een decennium een schrille toon in deze wereld en de mensen met een hart voor duurzame mobiliteit, natuur en leefbare steden hebben het nakijken. Opvallend is de rol van de PvdA. Die speelt verstoppertje mede omdat ze de eigen bestuurders in de regio die lobbyen voor de infra-miljarden niet voor het hoofd wil stoten. Daarom verandert er weinig wanneer de PvdA tot een kabinet toetreedt.
Maar was het dan nog maar zo dat dit autorijdend en logistiek Nederland veel winst oplevert. Onverteerbaar is het dat we in deze plannen worden gerommeld terwijl er veel rapporten liggen die zeggen dat het weggegooid geld. Het CPB is al jaren roepende in de asfaltwoestijn.
Ooit was asfalt aanleggen bedoeld om de doorstroming te verbeteren en files op te lossen. Sinds 2004 is het officiële beleid echter ‘het autoverkeer te accommoderen’. Dat is dieventaal voor: ook als de wegen weer vollopen en de problemen zich verplaatsen leggen we asfalt aan omdat er meer auto’s kunnen rijden. Maar voor de bühne moet wel het beeld worden opgehouden dat al dat asfalt bedoeld is om de files te bestrijden. Daarom wordt de vraag naar de maatschappelijke kosten en baten ontweken, worden investeringen in duurzame mobiliteit en wegenaanleg nooit tegen elkaar afgewogen en worden de onzekerheden en teleurstellende effecten van asfalt met behulp van slimme rekenmodellen en scenario’s weggemoffeld.
In 2004 werd er door het kabinet 4,5 miljard euro gereserveerd voor de wegen tussen Schiphol en Almere terwijl er een dramatisch slechte beoordeling lag van het CPB. Een goedkoper en effectiever alternatief dat op aandringen van het ministerie van Financiën en een interdepartementale stuurgroep werd gemaakt (kosten 1,8 miljard) werd in het vervolg behendig onder het kleed geveegd door het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Minister Eurlings verklaarde vervolgens zelfs de oorlog aan ‘modellenfetisjisme’, waarmee hij kritische tegenberekeningen buiten de orde verklaarde. Zijn lijfspreuk: ‘de schop moet eindelijk eens in de grond’. En toen het met de economische crisis een doel op zich werd om de bouwsector aan het werk te houden (zie de crisis- en herstelwet) verdampte bij de grote politieke partijen het laatste restje kritisch vermogen.
Nu zien we het wederom bij de A27. De minister pakt door terwijl de door haar ingestelde commissie Schoof adviseert eerst eens een fatsoenlijke kosten- en batenanalyse (MKBA) te laten maken. Die zou wel eens slecht uit kunnen pakken omdat de files nu al elders staan en de problemen juist daar zullen toenemen.
Dat we op deze manier in onomkeerbare besluiten worden gerommeld weten we eigenlijk al langer. De commissie Duivesteijn verwoordde in 2004 naar aanleiding van het onderzoek naar Betuweroute en HSL al treffend hoe het altijd gaat: “Het project zingt eerst een periode rond. Mensen hebben het erover, er gaat een commissie aan het werk, er start een lobby, het project figureert in studierapporten en op een gegeven moment is het er ineens.”
Politici commiteren zich er dan aan en een nut- en noodzaakdiscussie wordt niet meer gevoerd. De commissie wilde dit veranderen door de macht over dit proces bij Verkeer en Waterstaat weg te halen.
Die onwenselijke praktijk is daarna gewoon doorgegaan. Sterker nog: minister Eurlings slaagde er in om de herinnering aan de commissie Duivesteijn uit te wissen. Hij zette een commissie Elverding aan het werk met als opdracht besluitvorming te versnellen, hindermacht uit te schakelen en beslissingen snel in een fuik te duwen.
Hoogleraar Hugo Priemus die de commissie Duivesteijn adviseerde was snoeihard in zijn oordeel hierover. Hij vond het kortzichtige planning op zijn Chinees, puur vanuit het belang van ontwikkelaars en bouwers. Pijnlijk is dat het parlement deze Chinese planningscultuur heeft omarmd en er zichzelf aan hebben overgeleverd.
Het is geen lekkere cocktail die de mobiliteitsagenda op dit moment bepaalt. De agenda van Bouwend Nederland (CDA), de cultuur van ‘blij dat ik rij’ (VVD en PVV), het verstoppertje spelen door de PvdA en de druk van bestuurders uit de regio om hun deel te krijgen van de infra-miljarden.
In 2016 zou het moeten gebeuren, de verbreding bij Amelisweerd. De inwoners van Utrecht kunnen van dit kabinet figuurlijk en letterlijk alvast de boom in.
Reacties