semi-publieke organisaties in de klauw houden of in handen van burgers leggen?

Deze week zorgden de Tweede Kamer en minister Blok voor opschudding door de woningbouwcorporaties weer eens de wacht aan te zeggen. De kamer voelt zich gechanteerd door wat ze als een bouwstaking van de corporaties zien als wraak voor de verhuurdersheffing. Blok wil de corporaties helemaal terugdringen op het veld van de sociale woningbouw voor lagere inkomensgroepen. Commercieel vastgoed en duurdere woningen afstoten en geen betrokkenheid meer bij leefbaarheidsaanpak in de wijken.
Terecht veel verontwaardiging daarover niet alleen over de inhoud maar ook omdat nu juist was besloten dat corporties hun werk meer zouden gaan doen onder regie van gemeenten. Een misplaatst  staaltje spierballenvertoon uit Den Haag dus.
Deze strijd is ook een illustratie van het failliet van het geloof in hybride organisaties die zowel publieke taken vervullen als op de markt opereren. Twintig jaar geleden was dat de leidende ideologie in het organiseren in het publiek domein. Wat is er mis gegaan en hoe moet het anders?

(meer…)

30 mei 2013
0 reacties
corporaties, hybriditeit, jane jacobs, lokale veerkracht, menselijke maat, moreel kompas, morele grondslag, publiek domein, semi-publieke organisaties

De dramaturgie van de netwerksamenleving

Vorige week mocht ik de aftrap verzorgen bij een bijeenkomst van netwerken voor duurzaamheid in Overijssel met een verhaal  over de kracht van netwerken en de rol van de overheid daarin.  Ik heb het daar vooral gehad over de vraag hoe je energie en beweging in netwerken voedt door gebruik te maken van dramaturgische principes: meeslepende verhalen,  zwaan kleef aan, arena’s bouwen, creatieve spanning organiseren,  sturen op de kantelpunten, estafettes organiseren en lichte regie.
Dit perspectief van beweging in netwerken helpt om niet  te verzeilen in abstracte en onoplosbare discussies over rollen van  burgers, bedrijven, ambtenaren en bestuurders. Het gaat daarbij niet alleen om een hoogdravende beweging richting glorieuze toekomst (vernieuwing! innovatie! transitie!) maar ook om grillige patronen in het publieke domein waar rollen nooit goed zijn af te bakenen omdat de overheid onderdeel van die grilligheid is. Bestuurders en ambtenaren die denken dat ze keurig kunnen vaststellen wat hun rol bij duurzaamheidsinitiatieven moet zijn missen dan ook de helft van het verhaal. In dit blog gaat het over hun bijzondere rol als dramaturg en toneelmeester in de netwerksamenleving.

(meer…)

2 mei 2013
0 reacties
beweging, dramaturgie, duurzaamheid, netwerken, netwerksamenleving, overheid

Het echte debat over het bestaansrecht van provincies

Vandaag zag ik in het discussieprogramma Buitenhof 3 commissarissen van de koningin die blij waren dat de plannen van de minister om provincies te fuseren werden uitgesteld. Want dat geeft tijd om het over de inhoud te hebben in plaats van wat er nu gebeurt: nieuwe grenzen trekken vanachter de tekentafel. Aan de voorbeelden die ze noemden bij die inhoud valt te vrezen dat ze het vooral willen hebben over de verschillen in geschiedenis en cultuur tussen regio’s. Volgens mij moet die inhoudelijke discussie toch echt gaan over het bestaansrecht en de  meerwaarde van provincies. Hoe kunnen die de komende jaren hun waarde meer dan nu laten zien waardoor dit geen defensieve discussie wordt?

(meer…)

28 april 2013
0 reacties
burgerbestuur, provincies, publiek domein, regio, regionaal bestuur, technocratie

open brief aan Jan Rotmans

Utrecht, 16 april 2013

Beste Jan,

gisteravond was je prominent aanwezig in een uitzending van Tegenlicht. Mooi om te zien hoe je vol vuur blijft strijden voor het ideaal van de grote transitie. Ik bewonder je om je gedrevenheid, compromisloosheid en scherpte. Je strijdt voor een hele goede zaak en ik deel je kritiek op de lamlendigheid van politici die niet verder kijken dan de zure appel waar we in moeten bijten en op de lafheid van de Shells van deze wereld. Je bent ook een verademing in de wereld van de wetenschap waar er te veel mensen rondlopen die zich niet aan controverses willen branden al of niet uit angst voor het mislopen van opdrachten. Ik steun je daarom graag in je strijd en vertel ook altijd met trots dat ik  vier jaar lang les heb gegeven op je transitieopleiding aan de Erasmus Universiteit. Mijn kleine bijdrage aan de revolutie, zal ik maar zeggen.

Maar je zei gisteren ook iets dat me pijn aan de oren  deed en waardoor ik besefte waarom het me moeite kost me met hart en ziel met jouw revolutie te verbinden. (meer…)

16 april 2013
14 reacties
kantelen, rotmans, tegenlicht, transitie, zachte krachten

Gemeentelijke regie in de openbare ruimte als driehoeksrelatie

Afgelopen vrijdag heb ik in het kader van de week van de openbare ruimte twee keer een workshop over lichte regie verzorgd. De centrale vraag was hoe gemeenten die zich terugtrekken op regietaken (‘de regiegemeente’) toch kwaliteit weten te waarborgen. De deelnemers aan de workshops waren gemeenteambtenaren en aannemers in de wereld van bestraten en asfalteren. Een mooi gezelschap dat uiteraard een andere kleur aan het thema regie gaf dan waarover ik eerder een blog schreef: lichte regie bij maatschappelijke vraagstukken.

Ik ben het begrip ‘lichte regie’ gaan gebruiken omdat ik merkte dat gemeenten hun regierol zo lastig en veranderlijk vinden dat ze steeds vluchten in het herdefiniëren  van rollen en verantwoordelijkheden.  Mijn simpele boodschappen: pas je gedrag aan ipv de regelsystemen en formele rollen, ontwikkel nieuwe regiepraktijken samen met- en niet over de hoofden van  de geregisseerden en probeer relaties tussen anderen kort te sluiten waardoor je als gemeente niet overal tussen hoeft te zitten. Hoe relevant zijn deze boodschappen in de wereld van bestraten en asfalteren? (meer…)

15 april 2013
1 reacties
aanbesteding, lichte regie, openbare ruimte, regie, regiegemeente, zelfbeheer

Wordt het nog wat met eigen kracht en de zelfsturende samenleving?

Gisteren mocht ik een aftrap geven voor een bestuurlijk debat over de toekomst van de stad, georganiseerd door de raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI). Dit essay dat ik voor de RLI schreef was de kapstok voor mijn verhaal.
Ik heb de aanwezigen even meegenomen in de fantasie dat het inmiddels 2016 is en alle goede voornemens die we nu hebben met de macht aan de burger/bewoner/eindgebruiker/cliënt op een grote teleurstelling zijn uitgelopen. Er zijn immers een aantal hardnekkige patronen in de Nederlandse bestuurscultuur waarop we moeten anticiperen om grote teleurstellingen te voorkomen.
Hieronder worden vijf risico’s benoemd die ons behoorlijk parten kunnen gaan spelen op weg naar een samenleving die meer is gebouwd op de kracht van mensen in steden, wijken en buurten. Ze worden geconcretiseerd  aan de hand van de ambities met sociale wijkteams. Die wijkteams dragen de belofte in zich om de instituties in de leefwereld van de burger te brengen maar daar kan het ook goed misgaan. Wat te doen om niet in die valkuilen te stappen?

(meer…)

9 april 2013
8 reacties
eigen kracht, kunstmatig nulpunt, lichtheid, maakbaarheid, sturen met lichtheid, veranderen, vernieuwen, wijkteams, zelfsturing

Miljarden verspillen aan asfalt

De minister van Infrastructuur en Milieu zet haar plan door om bij Amelisweerd de weg te verbreden tot 14 (!) banen. En coalitiepartner PvdA lijkt zich er bij neer te leggen. Er komt ook nog een nieuwe tunnel bij Rotterdam en er is al begonnen met het verbreden van wegen in de driehoek Amsterdam- Schiphol- Almere tot maximaal 12 banen. En we hebben al vele wegverbredingen achter de rug. Asfaltminnend Nederland lijkt bezig met een succesvolle eindsprint maar ik vrees dat dit pas een tussensprint is. Want iedereen weet: van asfalt komt nieuwe asfalt, om de bocht doemen als kettingreactie weer nieuwe ontbrekende schakels en flessenhalzen op.  (meer…)

6 april 2013
3 reacties

Het geluk van stadsbewoners in 101 portretten

Vorige week kreeg ik van Els Desmet, een voor mij nog onbekende sociaal geograaf uit Rotterdam, een uitnodiging voor de opening van een foto-expositie en boekpresentatie van het fotoproject ‘Rotterdam noorderlingen’. Dat boek bevat 101 groepsportretten van de bewoners van het Oude Noorden, Agniesebuurt en Provenierswijk. Het is een project van het Belvedère-verhalenhuis, waar ik tot mijn schande ook nog niet bekend mee was.
Els was bij het schrijven van een verhaal voor dat fotoboek geïnspireerd door mijn essay over lichte sturing van de stad en ze vroeg me daarom  bij die gelegenheid aanwezig te zijn. Vereerd door deze waardering, maar zeker ook als liefhebber van fotografie en als speler met serendipiteit (omarm het toeval!)  kon ik natuurlijk geen nee tegen zo’n onverwachte uitnodiging zeggen en ben er gisteren bij geweest. Een mooie aanleiding voor het schrijven van een  blogpost over buurten, groepen en groepsportretten. En het is voor het eerst sinds ik twee aparte bloggen schrijf  over mijn werk en over fotografie dat beiden samen vallen.

(meer…)

28 maart 2013
0 reacties
geluk, groepen, noorderlingen, Rotterdam, serendipiteit, stadsbewoner, verhalen, wijken

Een krachtige regio, wat is dat eigenlijk?

Gisteren mocht ik weer eens optreden bij het forum voor de stedelijke regio’s. Een prettig gezelschap met vertegenwoordigers uit 12 stedelijke regio’s (ondersteund door platform 31) waar tot mijn vreugde de benadering van lichte sturing en dansen door de schalen al jaren wordt omarmd. Zorgvuldig bouwen aan samenwerking op verschillende schalen, in wisselende verbanden en georganiseerd in lichte structuren is het devies. In die cultuur van informele samenwerking en wederzijds vertrouwen is in de diverse regio’s jarenlang geïnvesteerd. Des te pijnlijker om te zien hoe de opschalingsdiscussie die door dit kabinet in gang is gezet daar doorheen fietst. Een van de aanwezigen beschreef  de samenwerking als een gezellige kroeg. Ik vrees dat die sfeer nu wordt ingeruild voor een ouderwets potje simultaanschaken.  Hoe hieraan te ontkomen is de prangende vraag. In het verleggen van de aandacht naar de kracht van sociaal kapitaal ligt de sleutel.

(meer…)

20 maart 2013
0 reacties
bestuurlijke structuur, forum voor de regio's, krachtige regio, opschalen, Putnam, regio, sociaal kapitaal, veerkracht

De structuurvisie en de spontane stad, gaat dat samen?

Maandagavond heb ik in het kader van de presentatie van de ontwerp-structuurvisie van de gemeente Alphen aan de Rijn een verhaal gehouden over hoe die visie gebruikt kan worden als uitnodiging aan de bevolking om zelf initiatief te tonen.  Het concept spontane stad dat in de structuurvisie is opgenomen was de kapstok waaraan ik dat verhaal heb opgehangen. In de discussie over spontane stad (synoniemen: bottom-up stadsontwikkeling, organische ontwikkeling) ligt de nadruk op het loslaten van regie door gemeenten en het opruimen van belemmeringen in de gangbare regelgeving en planprocedures. In Alphen ging het over de bredere vraag die daaraan vooraf gaat: hoe je in het ruimtelijk beleid en de bestuurscultuur je inwoners tot dat type initiatieven inspireert. Want de spontane stad ontstaat niet vanzelf en met loslaten alleen kom je er niet.  Het is vooral de continue wisselwerking tussen gemeentebestuur en de inwoners die er toe doet.

(meer…)

12 maart 2013
0 reacties
Alphen aan de Rijn, arena's, combineren van fucnties, dialoog, koekoeksklokparticipatie, ontmoeting, organische ontwikkeling, spontane stad, stadhuis op straat, storytelling, structuurvisie, verhalen