Meer lichte sturing in 2014

Na de lijstjes met hoogte- en dieptepunten in 2013 duiken nu overal de lijstjes met trends van 2014 op. De meeste daarvan zijn gewoon wensenlijstjes (‘ik hoop dat dit eindelijk eens doorbreekt’) vermomd als voorspellingen en waargenomen trends. Dus laat ik maar eerlijk zijn:  hieronder mijn wensen op het gebied van lichte sturing waarvan ik hoop dat ze daadwerkelijk als trend zichtbaar worden.
In 2014 zullen we te maken krijgen met de verkiezingen voor gemeenteraden en het Europees Parlement en het lijkt ook het jaar te worden waarin je niet meer wegkomt met louter lippendienst aan een nieuw type samenleving (doe-democratie, organisch ontwikkelen van de stad, duurzaamheidsoffensief, de netwerkoverheid).  Daarop richt ik dan ook mijn persoonlijke top 10 voor 2014. De trouwe lezers van mijn blogs zullen de thema’s ongetwijfeld herkennen. Daar gaan we:

(meer…)

8 januari 2014
2 reacties
2014, gemeenteraadsverkiezingen, lichte sturing, organisch ontwikkelen, overheidsorganisatie, trends

de dramaturgie van lokale democratie

De afgelopen weken heb ik weer eens aan het werk van gemeenteraden mogen proeven en dat was ook aanleiding er meer over te lezen. Zoals het boekje ‘de gemeenteraad heeft geen toekomst’ van Jasper Loots en Piet-Hein Peeters . Het bevat interviews met smaakmakers uit de lokale politiek die bijna allemaal een somber beeld van de gemeenteraad schetsen. De dualisering is op een teleurstelling uitgelopen (gemeenteraden zijn ‘parlementje gaan spelen’ aldus oude rot Jan Mans), raden laten zich taaie papieren processen intrekken, de bestuurlijke complexiteit kunnen ze moeilijk aan, invloed lekt weg naar regionale organen en de burger staat nog steeds op te grote afstand. En dan is er de eeuwige klacht over het niveau van raadsleden en de treurigheid van partijpolitiek gekissebis.

(meer…)

11 december 2013
1 reacties
gemeenteraad, huis van de democratie, koekoeksklokparticipatie, lokale initiatieven, maatschappelijke onderstroom, stadhuis op straat, Utrecht

Mandela en de straatnamencommissies

Wie een goed beeld wil krijgen van hoe Nederland de afgelopen decennia om is gegaan met de herwaardering van Mandela van terrorist (tot in de 80-er jaren nog het stempel in conservatieve kringen) tot held zou de notulen van gemeenteraden en straatnamencommissies eens moeten uitspitten. Want daar werd de strijd om erkenning op straatniveau gestreden. Dat uitzoekwerk heeft Jan Dirk van der Broek al voor ons gedaan. Samen met  fotografe Stafanie Gratz heeft hij in het recent verschenen boek ‘after Mandela’ vastgelegd hoe Nederland om is gegaan met vernoemingen naar Mandela toen hij nog leefde. Niet alleen straten, paden, rotondes, plantsoenen en bruggen passeren de revue maar ook scholen, kinderen, een rondvaartboot, een boom, een dekkat, een vergaderzaal, een chrysant en een zitbank!

(meer…)

10 december 2013
0 reacties
dorpspolitiek, mandela, straatnamencommissies

Over scharrelambtenaren en lokale netwerken

Afgelopen vrijdag verscheen een mooi rapport van de zogeheten denktank van de VNG  onder leiding van Rob van Gijzel over hoe de lokale  overheid reageert op maatschappelijke initiatieven. Onder de titel ‘van eerste overheid naar eerst de burger’ wordt een lans gebroken voor een improviserende lokale overheid die beter leert meebewegen met de samenleving.

Dat treft, want op diezelfde dag was ik betrokken bij de afsluiting van de  leergang Nieuwe Wibaut voor  (de eerste groep van 80) ruimtelijke professionals van de gemeente Amsterdam. De kern van die leergang bestond uit het in kleine groepen meewerken aan de ambities van maatschappelijk initiatieven.
En een dag eerder mocht ik met gemeenteraadsleden in diezelfde stad in gesprek over hoe om te gaan met improviserende ambtenaren. Kortom: mijn hoofd zit nu even vol met dit onderwerp en die moet ik via dit blog even leegmaken. (meer…)

1 december 2013
1 reacties
ambtenaren, burgerinitiatieven, de nieuwe wibaut, governance, improviserende overheid, netwerkoverheid, netwerksamenleving, sociaal kapitaal, stadhuis op straat, VNG

Geen participatiesamenleving zonder empowerment

Vermoeiend vind ik het eerlijk gezegd, al die meta-debatten over de participatiesamenleving en ik schroom om zelf weer een duit in het zakje te doen. Maar toen ik gisteren het aloude begrip ‘empowerment’ in een interview langs zag komen (ligt het aan mij dat ik dat woord steeds minder hoor en zie?) veerde ik toch even op. Imrat Verhoeven stelde dat het hele debat in Engeland over de Big Society gestoeld is op het principe van empowerment van burgers en dat het in Nederland vooral gaat over verplichtingen. Daar slaat hij denk ik de spijker op de kop. Wat zou het betekenen om wel consequent uit te gaan van empowerment als basis voor het debat over participatie?

(meer…)

25 oktober 2013
0 reacties
doe het zelf, doedemocratie, empowerment, participatiesamenleving, publiek domein, wederkerigheid

Systemen zacht en vloeibaar maken, hoe doe je dat?

Sinds enige maanden hangt er in het stadskantoor van Zwolle een groot bord met 7 principes van lichte sturing die ik daar heb geïntroduceerd. Die gaan onder meer over meebewegen met de stad, sturen via kleine ingrepen met grote uitstraling, dansen door de schalen en werken aan veerkracht. Het bord hangt achter een vergadertafel (zie de foto hiernaast) waaraan regelmatig wordt gesproken over de aanpak van de stad. Ambtenaren komen zo spelenderwijze met die principes in aanraking. Burgemeester en wethouders hebben ieder ook onderwerpen aangedragen waarop ze die principes los willen laten.  Onder dit ‘moodboard’ is er bijvoorbeeld al een bijeenkomst geweest over de herziening van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), een onderwerp dat de burgemeester aandroeg.

Ik noem bewust dit voorbeeld omdat zo’n APV voor veel mensen die zich met verandering en transitie bezig houden staat voor de ‘oude’ systeemwereld waartegen met zich afzet. Want of het nu om zorgtransities,  energietransities, organische stadsontwikkeling of de doe-democratie gaat, altijd zijn er die vermaledijde door angst en behoudzucht gedreven regels en regelhandhavers  die belemmerend werken voor omslag of kanteling. Wat valt daar nu aan te doen? (meer…)

1 oktober 2013
3 reacties
kanteling, lichte sturing, systemen, transitie, vloeibare systemen, Zwolle

De nieuwe overheid zoekt de wrijving op

Afgelopen dinsdagavond stond in Pakhuis de Zwijger het thema ‘de improviserende overheid’ centraal. Tijdens een druk bezochte avond presenteerden medewerkers van de gemeente Amsterdam concrete projecten waar deze rol uit de verf zou moeten komen. Wethouder Maarten van Poelgeest die de noodzaak van dit  improviseren voelt gaf deze avond ook zijn visie op de veranderende rol voor de lokale overheid.
Er werd door de organisatoren benadrukt dat een improviserende overheid ambtenaren met lef en brutaliteit nodig heeft. Aan mij werd gevraagd om aan het einde van de avond daarop een reflectie gegeven: waar gaat die lef eigenlijk over, waar wordt die  zichtbaar en waar komt die niet uit de verf? Ik stuitte op vijf bronnen van ambtelijke lef die ik naar aanleiding van deze avond scherper op mijn netvlies kreeg. Hieronder de punten die ik de aanwezigen meegaf. (meer…)

22 september 2013
4 reacties
ambtenaren, Amsterdam, brutaliteit, improviserende overheid, lef, nieuwe overheid, wrijving maakt glans

De eerlijke troonrede

Landgenoten,

We geven het toe ,we weten echt niet meer hoe we dit land moeten regeren.

Bij alles wat we doen lijkt het wel of we het tegenovergestelde effect bereiken. Iedereen is tegen slappe compromissen maar onze poging om belangen tussen partijen uit te ruilen is genadeloos gefileerd. En dan sluiten we vervolgens akkoorden met maatschappelijke partijen en de oppositie  en dan roept iedereen dat deze compromissen de echte verandering remmen.

(meer…)

19 september 2013
2 reacties

Het Bruto Stedelijk Geluk

Vorige week bezocht ik een openlucht theatervoorstelling op het dak van de A2 bij Utrecht. Het was de voorstelling GELUK van het Nieuw Utrechts Toneel (NUT). In de voorstelling gingen de acteurs met het publiek, gezeten voor een groot bouwbord en een bouwkeet, op zoek naar de vraag hoe je een gelukkige samenleving bouwt. De poging om daar een gezamenlijk antwoord op te vinden leidde tot de formulering ‘samen met vrienden aan lange tafels eten’. De acteurs vertelden ook wat tijdens eerdere voorstellingen uit dit onderzoek was gekomen. Opvallend was dat helemaal niemand de behoefte had om iets te bouwen achter dat bouwbord.  De antwoorden waren allemaal varianten op RUIMTE, NIETS MOETEN, LIEFDE, VERBONDENHEID, NATUUR, MUZIEK, ETEN en (ander) KLEIN GELUK.
Afgelopen vrijdag mocht ik optreden voor 80 ruimteprofessionals van de gemeente Amsterdam die in het kader van de leergang ‘de nieuwe Wibaut’ in 10 groepen aan de slag gaan met concrete  vraagstukken in de stad. De vraag die ik bij hen hardop stelde was wat hun werk met dit type geluk te maken heeft.

(meer…)

10 september 2013
0 reacties
Amsterdam, bruto nationaal geluk, de nieuwe wibaut, geluk, menselijke maat, Utrecht, zelfsturende stad

Samen bouwen aan de sociale veerkracht van de stad

Vandaag was het weer zover. Ik lees de kop van een artikel op de site van het tijdschrift voor sociale vraagstukken met als tekst  ‘radicale stadsontwikkeling van onderop.’ Je zou verwachten dat het over zelfstandige initiatieven van stadsbewoners gaat die het heft in eigen handen nemen. Maar het verhaal waar deze kop boven staat gaat over de mooie rol die de lokale overheid vervult bij het organiseren, ondersteunen en uitlokken van de aanpak van klushuizen. Die koppenmaker verstaat de tijdgeest goed want ik zag de kop die de lading dus niet dekt vele malen in mijn tijdlijn op twitter langs komen. Het valt me steeds weer op: wanneer er iets moois in de stad gebeurt wordt de rol van de lokale overheid in de verhalen uitgegumd en als dingen mis gaan wordt deze dik aangezet. Waar komt deze behoefte toch vandaan? (meer…)

3 juli 2013
0 reacties
lokale initiatieven, lokale overheid, sociaal kapitaal, stadslab, stadsontwikkeling, veerkracht, wederkerigheid, wisselwerking