21 september 2023
Door Frans Soeterbroek
Reacties
Tags
Amsterdam, buurtdemocratie, ecosysteem, Stadforum, stapelingZeg het voort
Hortend en stotend op weg naar buurtdemocratie
Gisteren was ik bij de presentatie van het laatste boek van Stad-Forum: “nu aan de buurt”. Het boek gaat over het belang van krachtige buurten in Amsterdam en dat dan toegespitst op energietransitie.
Het is het laatste boek omdat deze denktank, die de opvolger is van de Amsterdamse Raad voor de Stedenbouw (ARS), er na 11 jaar mee stopt. De gemeente trekt er de stekker uit. Jammer. Fred Feddes en Guido Wallagh schetsten aan de hand van de geschiedenis van de ASR en Stad-Forum hoe het lokale bestuur deskundige denkkracht, tegenmacht en ‘tegenstof’ (aandacht voor onderbelichte vraagstukken) nodig heeft. Ze bepleitten hartstochtelijk dat het gat dat nu valt weer wordt opgevuld. Fred wees er fijntjes op dat de ASR ooit is opgericht toen de gemeente het onzalige plan had om alle grachten te dempen ten behoeve van het autoverkeer en de bevolking daar tegen in opstand kwam. Het besef was er toen, eind vijftiger jaren dat er betere checks and balances nodig zijn om de stad voor beleidsblunders te behoeden. Die noodzaak van tegendruk van buiten de gemeentelijke organisatie lijkt me vandaag de dag net zo nodig als toen. Snel dus aan de slag met een alternatief.
Terug naar het boek. Het rijke en mooi uitgevoerde buurtboek met prachtige foto’s uit zijn buurtbanden-project van Rufus de Vries was een mooie uitsmijter van de denktank. Via deze link te lezen. Voor het boek heb ik eind vorig jaar een verhaal geschreven met als titel ‘hortend en stotend op weg naar buurtdemocratie. Via deze link als apart document te lezen.
Mijn artikel bevat een analyse van instrumenten voor stads-/buurtdemocratie en bewonersinitiatief die de daaraan voorafgaande jaren in Amsterdam zijn ingevoerd. Ik bekeek waar die vandaan zijn gekomen en of ze er toe doen. Ik ontdekte dat het in de meeste gevallen geen ‘speeltjes’ van de overheid zijn. Ze zijn meestal in dialoog ontwikkeld tussen gemeente en bewonersplatforms en verankerd in documenten als de democratiseringsagenda, de omgevingsvisie en stadsakkoorden. En ze doen er in de meeste gevallen er ook toe om een bijdrage te leveren aan de buurtdemocratie. Tot zover het goede nieuws.
De vlucht vooruit in steeds weer iets nieuws
Ik schrok zelf van de stapeling van instrumenten. Ik heb ze nog niet eens allemaal geïnventariseerd maar de lijst op zich al is indrukwekkend en ook schrikbarend. Het is gewoon te veel en te versnipperd. De vormgevers hebben de opsomming van die instrumenten als een apart uitvouwbaar blad in het boek opgenomen en alleen al de aanblik daarvan schrikt af. We zijn gevangen in een vlucht vooruit in steeds weer nieuwe instrumenten zonder de tijd te nemen om wat al bedacht is goed te laten landen in de eigen organisatie en in de stad. Dat mogen zowel de gemeente als de bewonersplatforms zich aanrekenen.
Veel te weinig wordt er nagedacht over hoe je buurtdemocratie echt laat floreren. In mijn ogen gaat het dan om basisdemocratie (de buurt zelf laten sturen) tegenmacht (ten opzichte van gemeenten, corporaties, instellingen en markt) en werken aan een rijk ecosysteem aan maatschappelijke en ondernemende initiatieven. In het artikel beschrijf ik ook hoe zo’n ecosysteem werkt a.d.h.v. een buurtinitiatief in de Sierpleinbuurt waar ik bij betrokken was.
Daarnaast ontbreekt het aan een lange adem om instrumenten hun waarde te laten bewijzen. En het ontbreekt aan doorwerking van alle goede bedoelingen met buurtdemocratie in grote delen van beleid en organisatie. Berucht zijn (en daar in Amsterdam bepaald niet uniek in) afdelingen als inkoop, gebiedsontwikkeling, grondbedrijf en vastgoed die een geheel eigen logica hebben en zelden worden gedwongen of uitgedaagd om met de bewoners en buurten samen te werken en hen wind in de rug te geven. En ieder nieuw project en programma tuigt weer een eigen participatieproces op zonder het te toetsen aan de ambities met buurtdemocratie en zonder daar ook een duurzame bijdrage aan te leveren. Dat moet en kan anders door die vrijblijvendheid er af te halen en door met elkaar selectiever en scherper te sturen op wat er toe doet.
Afijn, lees dit verhaal en grasduin in het hele boek ook als je buiten Amsterdam actief bent, want het is bepaald geen uniek vraagstuk voor deze stad. Ik hoor graag wat jullie er mee aankunnen.
Geef een reactie