De maakbare overheid: nieuwe ronde, nieuwe kansen
Gisteren werd in Nieuwspoort onder de noemer ’20×20′ een ambitieus plan van 20 maatregelen gepresenteerd die een bezuiniging van 20% op de overheidskosten zouden opleveren . De voorstellen worden gepresenteerd als a-politiek maar zijn wel opgeschreven als paragafen voor een neiw regeerakkoord. De initiatiefnemers (onder meer Rob Oudkerk , Arre Zuurmond en Marianne van der Anker) kennen het openbaar goed en zijn uitgesproken critici van bureaucratie en bestuurlijke lamlendigheid. Alles wat ze voorstellen heeft dan ook mijn sympathie. Maar ik schrik toch van het technologisch en organisatorisch maakbaarheidsoptimisme waarop die ideeën rusten. Ik heb te veel voorbeelden gezien van vergelijkbare pogingen om ‘het nu eindelijk eens goed te organiseren’ die juist oproepen wat ze willen bestrijden: meer complexiteit, meer navelstaren en uit de hand lopende kosten. Hoe kan het dan wel?
De 20 voorstellen ogen als een optelsom van heel verschillende issues (zoals de i-auto, buurtzorg, overheidscommunicatie, zelfbouw, onderwijs, jeugdzorg) maar bij nadere bestudering blijken ze allen gebaseerd op vier maakbaarheidsprincipes:
– ga offensiever en grootschaliger om met de ons ter beschikking staande technologie;
– schaf al dat papieren gedoe eindelijk eens af;
– bundel verkokerde initiatieven, stroomlijn procedures/regelgeving en realiseer een heldere centrale regie;
– dwing grote bureaucratieën zich om te vormen tot slagvaardige eenheden die de burger/client centraal stellen.
Allemaal nobele ambities, waar je moeilijk tegen kan zijn. Wie regelmatig oploopt tegen de enorme verspilling bij investering in technologie, de competentiestrijd tussen koninkrijkjes en de bureaucratiserende werking van schaalvergroting zal het als muziek in de oren klinken. Maar weten we eigenlijk wel voldoende waarom ‘het gaat zoals het gaat’ en deze problemen zo hardnekkig zijn? Laat ik eens een balletje opgooien:
1- In een versnipperde wereld matigen heel veel mensen en instanties zich aan dat zij de belofte kunnen vervullen om het ‘eindelijk eens goed te organiseren’ . Alle initiatieven tot stroomlijning en vernieuwing zitten elkaar dan in de weg. Het probleem is dus niet dat er niemand is die de status quo wil doorbreken maar juist dat er veel te veel elkaar beconcurrerende initiatieven zijn met die pretentie. Zo reproduceert zich de verspilling en de fragmentatie.
2- Uit frustratie hierover wordt altijd weer gevlucht in het mantra van centrale regie want dan kan er ‘echt gestuurd worden’.Maar wat levert dat op : meer competentie- en machtsstrijd, legitimering van nog meer schaalvergroting en het verlies van de menselijke maat. De kwartiermakers van de landelijke politie zullen bijvoorbeeld blij zijn met al die voorstellen tot stroomlijning en regie maar ik vrees met grote vreze dat we er geen efficiënter noch effectiever politieapparaat voor terugkrijgen.
3- Uit onvrede hierover wordt er dan weer gepleit voor meer kleinschaligheid, verbinding, ‘co-creatie’, zelfsturing en een terugtredende overheid. En zo stapelen zich de concurrerende veranderkundige concepten waarmee bestuurders, ambtenaren en adviseurs behendig jongleren en elkaar om de oren slaan. Gevolg; toenemende verandermoeheid wat weer olie op het vuur is van de ambitieuze veranderaars die de lamlendigheid wel even zullen doorbreken.
Omdat ik deze perverse mechanismen goed ken stel ik altidj een paar sipele vragen wanneer er weer ambitieuze voorstlleen opduiken:
4- met tegenstaridjge cocnete als ‘centrale regie- gelijkwaardige verbinding’, kunnen goochelen met uiteenlopende
,weinig vertrouwen. en al die politici , onderzoekers en adviseurs
jn met allwie en en jusit stagnatie die meot worden doorbroken maar het probleem dat op heel veel plekken tegelijk de pretnetie is dat te doen.
2- de verleidng van het doorbrken van verkokering en het ‘uitrollen’ van bewezen technologie en best best practce en doorbrken van verkokering
Effect er is g==>waardorrde verleidng is Ik weet wel l er wel een pazouden bestuurders die dat uit de hand hebben laten lopen daar nu wel effectief paal en perk aan kunnen stellen? waar ik na het kabinet rutte I echt neit op zit te wachten bHet probleem . daar zit ‘m wel de kneep: Tegen dit type ambmties kun je bijna nit tegen zijn. zeggen: wie kan daar n u tegen zijn. Als ideaalbeeld neits mis mee. Maar de hamvraag is: klopt de veronderstelling dat dit door een ls nieuw kabinet af te dwingen valt?
Laten we eens proberen om de vier contramals van de
– bewaak de menselijke maat in technologie en organisatie;
– accepteer dat inefficiency
– onderken dat doorbraken in bureaucratieën alleen ontstaan als ze bevochten worden die mesen (werknemrs, klanten, actievoerdersm akrtpartijen) die het neit langer accepteren.
wie kan hirtegen zijn ozu je zeggen.
Geef een reactie