4 mei 2011

Door Frans Soeterbroek

Reacties

0 reacties

Tags
, , , , , ,

Zeg het voort

Op zoek naar het wezen van de Turkse fotografie

Vorige week was ik voor de eerste keer in Istanbul. Van de Turkse fotografie weet ik nagenoeg niets dus een mooie kans om op zoek te gaan naar geschiedenis en heden van fotografie in dit land. Dat viel niet mee. Bij de toeristeninformatie heb ik gevraagd of men musea en galeries kende waar fotografie centraal staat. Ze waren daar sowieso al niet zo behulpzaam, maar deze vraag sloeg de medewerkers toch met stomheid. Geen idee dus. Dan maar in boekhandels vragen naar het bestaan van zoiets als ‘de geschiedenis van de Turkse fotografie’ maar dat bleek niet in de computer te vinden. En de fotografieboeken die ze op de plank hebben zijn vooral van buitenlandse fotografen, met 1 uitzondering: de Magnumfotograaf Ara Güller.

Deze is in Turkije (en Istanbul in het bijzonder) beroemd om zijn zwartwit foto’s van straattaferelen, gemaakt vanaf de jaren dertig. Ook in antiquariaten leidde de vraag naar fotoboeken steevast tot het uit een kast trekken van een fraai Güllerboek. Eerlijk gezegd was ik niet heel erg onder de indruk van zijn werk. Fraaie, vaak nostalgische plaatjes van met name Istanbul, maar niet echt spannend en vooral weinig anders dan het werk van westerse fotografen. Uiteindelijk vond in in het museum voor moderne kunst (waar men vooral de videokust toegewijd was, zeer interessant museum) een boek dat wel iets van een overzichtswerk van de Turkse fotografie was: “Appearences as we see them, a selection of turkish photography since the founding of the republic”. Vooral foto’s van de vader des vaderlands Ataturk, de islamitische cultuur, adembenemende landschappen, straatleven en beroemdheden. En ook wat experimentele fotografen uit de zeventiger en tachtiger jaren (Ahmet Gezgin,  Sayhin Kaygun) die me erg aan Paul de Nooijer deden denken. Maar ook allemaal weer niet echt inspirerend of verrassend.
De opwinding kwam pas  toen ik in de boekhandel van ‘Yapi Kredi’ twee door hen uitgegeven boeken vond van de in Ankara geboren fotografe Pinar Yolacan.  Pinar die al jaren in New York woont heeft tussen 2001 en 2008 prachtige portretten gemaakt van krachtige oudere vrouwen met om hun lijf de huiden, het vlees en de ingewanden van kippen en andere dieren gedrapeerd. Ontroerend, fascinerend en confronterend die rimpelige lijven die naadloos overgaan in kippenhuid en de ingewanden die verrassend uitpakken als prachtige sieraden. Zie de foto hiernaast ter illustratie. Nu weet ik waar Lady Gaga het idee van haar vleesjurk vandaan heeft!
In beide boeken (‘Perishables’ en ‘Maria’) staat een interview met de fotografe in het Turks en het Engels, maar daarin geen spoor te vinden van haar Turkse roots. Haar fascinatie betreft vooral het taboe op het uiterlijk van oudere vrouwen, de Afro-Amerikaanse cultuur in de VS en de koloniale erfenissen in Zuid Amerika. Het is dus meer ‘Pilar de wereldburger’ die toevallig in Turkije is geboren en opgegroeid dan ‘Pilar de representant van Turkse fotografie’. Misschien is dat wel een wijze les: wie met een exotische beeld van fotografie op zoek gaat naar het wezen van de Turkse fotografie komt uiteindelijk uit bij een fotografe die zoveel culturele invloeden met zich meedraagt dat het Turkse er onherkenbaar in opgaat. Ik moest op bezoek in Istanbul om Pinar Yolacan te leren kennen die furore maakt in New York. Dat past eigenlijk wel goed bij het wezen van Istanbul: een wereldstad waar het duizelt van de zich vermengende culturen uit alle regio’s. Wie Istanbul alleen maar kan zien als  botsing tussen het westen en de islamitische wereld heeft echt oogkleppen op. Fotografie helpt om die oogkleppen af te zetten.

 


Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

*