Simon Norfolk’s fascinatie voor vernietiging
Op Breda Photo was er op 26 september een lezing van Simon Norfolk. Norfolk is maker van het prachtige fotoboek ‘Afghanistan’, uitgave van Actes Sud. Zijn foto’s laten de verwoesting van het land zien vanuit de blik van oude engelse landschapsschilders. Zie bijvoorbeeld de omslag van het boek hiernaast, een duidelijke referentie naar Stonehenge. Afghanistan deed hem ook steeds denken aan de achtergrond van de bijbelplaatjes die hij vroeger te zien kreeg. Kortom een fotograaf sterk beïnvloed door de beeldcultuur uit zijn jeugd. Maar zijn lezing ging allesbehalve over de schilderachtigheid van het vernietigde landschap.
Norfolk ontpopt zich in deze lezing als een politiek geëngageerd fotograaf die het als zijn taak ziet om in de wereld van oorlog en vernietiging het zelden zichtbare bloot te leggen. Hij hekelt ook de musea die de politieke lading van de schilderkunst wegstoppen en deze alleen maar esthetiseren. Zijn grote voorbeeld van zo’n politiek geladen werk: ‘et in arcadia’ van Nicholas Poessin.
Zijn taal is politiek links, bijna anarchistisch maar zijn fotografische blik ontleent hij aan de 18e eeuwse conservatieve filosoof en politicus Edmund Burke. Burke stelt dat juist wat ons overdondert en afschrikt sublieme schoonheid heeft. Norfolk poneert (met een verwijzing naar Burke) dat alleen beelden van oorlog en vernietiging nog dat gevoel van het sublieme met zijn combinatie van schoonheid en bedreiging kan oproepen.
Simon ziet het als zijn taak om in zijn fotografie de verschillende historische lagen van het landschap zichtbaar te maken: ‘my work is forensic science… I blow the dust form the layers of history.’ Vooral is hij gefascineerd door pogingen van machthebbers om de geschiedenis naar hun hand te zetten en onwelgevallige beelden onzichtbaar te maken. Dan komt de ‘forensic expert’ Norfolk om de hoek die ‘het zelden zichtbare zichtbaar wil maken.’ Zo is hij bezig om beelden boven water te krijgen van gesneuvelde Amerikaanse militairen in Irak en Afghanistan en is hij de wereld van kernwapens aan het fotograferen. In zijn serie ‘a slight disturbance in the sea’ probeert hij de aanwezigheid van kernwapenonderzeeërs in vredige wateren tastbaar te maken. En het lukt hem ook om bij de nucleare wapenindustrie binnen te komen om de installaties te fotograferen.
Na afloop van de lezing kon ik nog even met hem praten en hem op de foto zetten. 
Op mijn vraag of zijn werk gericht op het blootleggen van wat autoriteiten willen verbergen niet gevaarlijk voor hemzelf is was zijn ontwapende antwoord: ‘ach, zo’n fotograaf met een antieke platencamera die ook nog fotografieprijzen wint zien ze niet als een serieuze bedreiging.’
De volgende dag zou hij weer vertrekken naar Afghanistan. Ditmaal om in de voetsporen te treden van de 19e eeuwse Engelse fotograaf John Burke, de eerste die Afghanistan goed in beeld bracht. Enigszins verward ging ik weer huiswaarts: gekomen voor een fotograaf die de schoonheid van vernietiging durf te laten zien ging ik weg met een beeld van een activistische fotograaf die op moet passen dat hij zelf geen mikpunt wordt van krachten die zijn forensische fotowerk als bedreigend ervaren. Pas goed op jezelf, Simon.
Reacties