Homepage

Tags

ambtenaren Amsterdam burgerparticipatie collectieve intelligentie democratische vernieuwing dialoog eigenaarschap gebiedsatelier gebiedsontwikkeling gemeenteraad gemeenteraadsverkiezingen grondbeleid koekoeksklokparticipatie leiderschap lichtheid lokale democratie lokale initiatieven maatschappelijke gebiedsontwikkeling menselijke maat omgevingsvisie omgevingswet organische gebiedsontwikkeling organisch ontwikkelen participatie participatiesamenleving publiek domein publieke zaak regio Rotterdam samen stad maken schurende verhalen sociaal kapitaal stadmakers stadsontwikkeling systeemwereld technocratie tijdelijkheid Utrecht Utrechtse Ruimtemakers vastgoed waardecreatie wijkaanpak wijkcoöperatie wonen Zwolle
 

Het jaar van bouwen met liefde

Tien jaar geleden was ik bij een discussiebijeenkomst in Utrecht waarvan ik alleen heb onthouden dat een architect (de naam ben ik helaas vergeten) voorspelde dat de Vinexwijk Leidsche Rijn over 40 jaar weer zou worden afgebroken omdat die wijk zo liefdeloos is gebouwd. Nu vond en vind ik dit wel erg somber beeld van deze wijk maar ik heb dat begrip ‘liefdeloos bouwen’ niet meer uit mijn hoofd gekregen en dat is voor mij wel een ding geworden. Ik heb de afgelopen jaren goed uit mijn doppen gekeken en veel gelezen en gesproken over dit thema en ben er wel een beetje uit waar dat liefdeloze bouwen vandaan komt en waar het ons mee opzadelt.

Ik schrijf er nu dit stukje over omdat 2015 onder aanvoering van het ministerie van I&M is uitgeroepen tot het jaar van de ruimte. Voor mij mag dit het jaar worden waarin we ons afkeren van zielloze plannen en dubieuze verdienmodellen die losgeweekt zijn van het publieke belang, de menselijke maat en de lokale gemeenschap.

(meer…)

14 januari 2015
0 reacties
, , , , , , ,
 

Maak van de G1000 geen hype

In gemeenteland zal 2015 ongetwijfeld het jaar van de G1000 worden. Wat is een G1000?  Een initiatiefgroep, doorgaans gesteund door de gemeente, probeert via loting of iets wat daarop lijkt een grote groep burgers bijeen te krijgen om in 1 dag een gezamenlijke agenda (veelal in de vorm van een top tien) voor de stad op te stellen. Na een aarzelend begin met Amersfoort, Uden en Maastricht lijkt het nu goed op stoom te komen. In minstens twintig gemeenten bleken er medio november 2014 al ambities voor te zijn. Dat aantal zal nu vast een stuk groter zijn. Minister Plasterk is enthousiast en heeft er al een ton beschikbaar voor gesteld. En Job Cohen gaat op zijn Thorbeckeleerstoel een onderzoeksprogramma van vier Universiteiten naar dit fenomeen leiden en dezelfde Job Cohen is ook nog eens ambassadeur van het platform G1000 Nu.  Kortom: het gaat los en vele malen zullen politici, ambtenaren en lokaal actieven elkaar in 2015 toevoegen: hebben jullie al een G1000?  Tijd voor een kritische kanttekening want als iets een hype wordt raken interessantere manieren om de democratie te vernieuwen al snel uit beeld. (meer…)

12 januari 2015
1 reacties
, , , , ,
 

Een stadmakerscontract voor Rotterdam, wat kan dat opleveren?

Eind november was ik op het stadmakerscongres in Rotterdam georganiseerd door Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) in opdracht van de gemeente en de van der Leeuwkring. Daar werd onder de noemer ‘connectiviteit’ een staalkaart gepresenteerd van spraakmakende initiatieven, projecten en gebiedstrategieën. Ik kreeg een inkijkje in de pogingen om verbindingen te leggen tussen de wereld van stadsontwikkeling, markwerking en lokaal initiatief.

Zelf liep ik die dag mee op Katendrecht, nam deel aan een workshop over buurtcoöperaties en luisterde naar de lezing van de van buiten ingevlogen ‘guest urban critic’ Uli Hellweg. Die laatste mocht als Duits stadsontwikkelingsexpert een reflectie geven op wat hij bij een eerder tweedaags bezoek aan Rotterdam aantrof. Hier zijn verhaal.
In die bespiegeling stond het concept ‘urban empathy‘ centraal.Hij zag in Rotterdam veel betrokkenheid van initiatiefnemers, ontwikkelaars en de gemeente bij de stad en de bewoners van de stad. Maar hij vroeg zich bezorgd af of die betrokkenheid en de ruimte voor (tijdelijk) initiatief wel stand houdt als de economie weer aantrekt. Wordt het dan weer de ‘godfatherplanning’ van overheid en grote marktpartijen? Daarom bepleitte hij het afsluiten van een stadscontract met alle relevante partijen in de civil society om de nieuwe cultuur van stadmaken te zekeren. Dat klinkt mooi maar wat zet je dan in zo’n contract en wie sluiten die met elkaar af? De inhoud lag deze dag voor het oprapen maar de vraag wie de contractpartners dan zouden moeten zijn valt lastiger te beantwoorden. (meer…)

19 december 2014
0 reacties
, , , , , , , , , ,
 

Vijf hefbomen voor stads- en gebiedsontwikkeling nieuwe stijl

Eind oktober organiseerden we met ons netwerk van Utrechtse Ruimtemakers het ‘enige echte Utrechtse vastgoeddiner’. Het was een reactie op het Utrechtdiner dat eerder plaatsvond bij de Expo in Munchen waar de klassieke partijen die de stad maken elkaar ontmoetten. Wij bouwden bij ons diner aan een nieuwe tafelschikking voor vastgoed- en gebiedsontwikkeling waar lokale initiatiefnemers een prominente plek aan tafel hebben. De 100 aanwezigen rouleerden over tien thematafels. Ruimtemaker Marit Overbeek schreef er dit mooie verslag over.
De oogst van de avond was rijk genoeg om er wat bredere lessen uit te halen voor Utrecht en andere steden en ik heb met het oog daarop de verslagen van de tafels nog eens doorgenomen. Hieronder zijn ze vertaald in vijf bewegingen die we met elkaar graag gemaakt zien worden. Het lijkt me een mooie basis voor verdere gesprekken tussen initiatiefnemers, lokale overheid en de vastgoedsector (bouwers, ontwikkelaars en beleggers). Zo bouwen we stap voor stap aan die nieuwe tafelschikking.

(meer…)

17 november 2014
0 reacties
, , , , , , , , , ,
 

De rijke oogst van organisch ontwikkelen met de stad

Afgelopen dinsdagavond kwamen 100 mensen uit Kampen en uit de regio naar het oude stationsgebouw aan de kamperlijn. Dat is sinds een half jaar weer in gebruik als gebiedsatelier voor het omliggende gebied, Bolwerk Buitenwacht. Er werd samen gegeten, de balans van die eerste maanden werd opgemaakt en daarover werd doorgepraat. Het was een bijzondere avond.
Ik begeleid dit gebiedsproces in opdracht van Zwolle Kampen Netwerkstad (ZKN) en we hebben er voor gekozen om deze toplocatie voor stad en regio vanuit het principe van organisch ontwikkelen aan te pakken. Dat is al uniek omdat dat meestal wordt gedaan voor rauwe gebieden aan de randen van de stad waar wel wat mag worden geëxperimenteerd met een nieuwe aanpak. Maar hier hebben we het over de toegangspoort en etalage van de stad, met zicht op de Hanzestad aan de overkant van de IJssel, volgens velen het mooiste uitzicht van Nederland. En het is ook nog de plek waar vele (spoor-, water-, fiets-, auto-)wegen in het nationaal landschap IJsseldelta samenkomen. Een bijzondere plek met nog veel ruimte die wel een flinke opknapbeurt en impuls kan gebruiken.

Minstens zo bijzonder is dat we het oppakken met de lokale gemeenschap. Want ook dat kom je bij organische gebiedsprocessen zelden tegen. Die zijn meestal een zaak van overheden of een samenspel tussen enkele lokale initiatiefnemers en de gemeente. Organisch heeft hier dus ook betrekking op de sociale kant van de stad: welke betekenis heeft de ontwikkeling van dit gebied voor de gemeenschap?
De oogst van dit eerste half jaar vind ik indrukwekkend en leerzaam. Wat zijn voor mij de meest bijzondere lessen?

(meer…)

30 oktober 2014
0 reacties
, , , , , , , ,
 

We hebben goud in handen met het idee van de gelukkige stad

De afgelopen week heb ik het boek  Happy City van Charles Montgomery gelezen. De ondertitel ‘transforming our lives through urban design’ deed me het ergste vrezen: geluk als een ontwerpopgave voor professionals in plaats van het resultaat van ons samenleven als stadsbewoner. Maar dat viel erg mee. Het boek is een goed gedocumenteerd pleidooi voor stedenbouw die de menselijke maat, leefbaarheid, rechtvaardige verdeling  en verbondenheid centraal stelt. En tegen de tijd dat de opsomming van onderzoeken begint te irriteren (‘bij architecten worden andere delen van hun brein geactiveerd als ze naar een afbeelding van een gebouw kijken’, ‘mensen zijn aardiger voor elkaar in een lift die naar boven gaat dan in een lift die naar beneden gaat’)  schakelt Montgomery naar de grotere verbanden en de machten daarachter.
De climax van het boek is een warm pleidooi voor bewoners die de straat veroveren op de overheid, de auto en de geboden en verboden in de publieke ruimte. Instemmend citeert Montgomery hier Jane Jacobs: ‘cities have the capability of providing something for everybody, only because, and only when, they are createod by everybody.’ Zo is het maar net.

(meer…)

24 september 2014
1 reacties
, , , , , , , , ,
 

De zelforganiserende stad en regionale kracht, wat hebben die met elkaar te maken?

Gisteren kwam de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (RLI) met het langverwachte advies over de toekomst van de stad. Het advies is gebouwd rond twee analyselijnen. Die van de zelforganisatie in de stad waarin de initiatiefrijke burger centraal staat en die van regionale concurrentiekracht waarin de verbinding en complementariteit tussen steden centraal staat. Beide lijnen worden goed uitgewerkt maar mondjesmaat op elkaar betrokken.
De nieuwe lokale initiatieven worden op een paar plekken genoemd als interessant voor de regionale economische kracht maar het dominante verhaal over regionale kracht klinkt toch als een wereld op een andere planeet. Daar gaat het over investeren in infrastructuren, concurrerende regio’s, agglomeratievoordeel, regionale sturing, tripartite (rijk, provincie, steden) regiofondsen en governance via het ‘triple-helix’-model : samenwerking tussen overheid kennisinstellingen en markt. Zelfs het begrip ‘quality of life’ krijgt in deze context de betekenis van vestigingskwaliteit voor bedrijven in plaats van basiswaarde voor ons aller leven in stad en regio. Dat is hele andere taal dan die van de zelforganiserende stad waarbij maatschappelijk engagement, sociaal ondernemerschap, collectieve actie, toegankelijkheid en  openbaarheid  de dragende begrippen zijn. Waar het advies echt een kans laat liggen is de spanning tussen beide werelden van denken en handelen tastbaar maken. (meer…)

24 april 2014
0 reacties
, , , , ,
 

Werken aan een uitnodigende overheid bij stedelijke vernieuwing

Afgelopen maandag was ik in Lelystad in de vers geopende kluswinkel aan de Rode Klif (hiernaast op de foto nog met de oude bedrijfsnaam erop). Minister Blok kwam er op bezoek  om kennis te nemen van de aanpak van stedelijke vernieuwing op uitnodiging die in deze stad als filosofie is omarmd.
Ik was er omdat de minister daar ook een essay kreeg aangeboden dat ik samen met Olof van de Wal van platform 31 schreef over hoe je stedelijke vernieuwing op een wijze aanpakt die werkelijk uitnodigend is voor de inwoners van de stad. We hebben het essay de titel meegegeven ‘uitnodigen is een prettig werkwoord’  om zowel te laten zien dat uitnodigend zijn nog hard werken is voor de gemeente  als dat je dat op een lichte manier kan doen waardoor het vleugels krijgt.  Hier de link naar ons essay. Waar draait het vooral om bij uitnodigend zijn? Lees het essay zou ik zeggen. Drie mechanismen waar je op kunt sturen wil ik naar aanleiding van de bijeenkomst  uit het essay lichten.

(meer…)

9 april 2014
0 reacties
, , , , , , , ,
 

Lokale initiatiefnemers en politiek: ga sámen de stad maken!

Nu de gemeenteraadsverkiezingen achter de rug zijn, wordt het pas echt spannend. Niet vanwege het bekende spel ‘wie gaat met wie’ en ‘wie leveren de wethouders’. Nee, nu komt het aan op het doorbreken van het chagrijn over lokale politiek, door nieuwe verbindingen te realiseren tussen politici en het groeiende leger van initiatiefnemers. Of dat nu doe-democratie, co-creatie, spontane stad of participatiesamenleving heet, het ruikt in ieder geval naar nieuw democratisch elan. Maar hoe zorg je dat het geen gebakken lucht blijft?

Daar kunnen zowel de politiek zelf als lokale initiatiefnemers het voortouw in nemen. Juist in het  ruimtelijk domein hebben die twee werelden elkaar nodig en gelukkig zien we daar enkele bemoedigende ontwikkelingen, zoals in Utrecht. Onder het motto ’SAMEN maken we de stad’ schreven de Utrechtse Ruimtemakers alvast een paragraaf voor het collegeprogramma. Waarom is dit echt een cadeau voor de lokale politiek?

(meer…)

26 maart 2014
0 reacties
 

Over wijkweters, wegbereiders, navigatoren en stadsmakelaars

Afgelopen zaterdag was de burgertop G1000 in Amersfoort en bovenaan de top 10 van wensen van de deelnemers staat ‘de wijkweter’, iemand die de wijk en de gemeentelijke bureaucratie kan verbinden. Eerder deze maand verscheen een onderzoeksrapport van TNO voor de gemeente Almere waarin de rollen van navigator en wegbereider werden geïdentificeerd als schakel tussen de systeemwereld van de gemeente en de vloeibare wereld van lokale initiatieven. En  in mijn stad Utrecht werd een aantal weken geleden de stadsmakelaar geïntroduceerd als ingang voor initiatiefnemers bij de gemeente en wegbereider in de bureaucratie. Ondertussen heeft iedere gemeente wel een scala aan dit type schakelfuncties.
Het verlangen om schakels te maken tussen overheid en samenleving is groot want iedereen kent de voorbeelden van hoe de verkokerde bureaucratie niet kan meebewegen met lokale initiatieven. Maar juist omdat dit verhaal met alle prikkelende voorbeelden zo dominant is  wordt er niet meer kritisch bekeken of dit wel een oplossing is voor de problemen. Wat je feitelijk doet is een extra schakel maken in plaats van de lijnen verkorten en weer wat nieuws bedenken in plaats van te gebruiken wat er is. Zo zwemmen we in de coördinatiefuik en dat kan heel ongelukkig uitpakken.  (meer…)

24 maart 2014
0 reacties
, , , ,