Homepage

Organische stads- en gebiedsontwikkeling crisishype? Mooi niet!

Vorige week mocht ik optreden voor het kennisnetwerk van de opleiding Master of City Development (MCD).  Het is een opleiding waarin stads- en gebiedsontwikkeling nog vooral wordt behandeld als een een-tweetje tussen overheid en grotere marktpartijen en waar de bouwprogrammering van de stad centraal staat.  Het voelde een beetje als het hol van de leeuw want ik kwam als mede-auteur en -redacteur van dit boek vertellen over de kracht van het nieuwe stadmaken.  Ik vertelde dat al die kleine (en steeds meer grote) burgerinitiatieven in steden en dorpen staan voor een brede onderstroom in de samenleving waarbij mensen meer greep wil krijgen op de eigen omgeving en ook ruimte zoeken om de dingen op hun eigen manier te doen. Ik heb benadrukt dat dit van de overheid vergt dat ze uit de een-tweetjes met de markt stapt en meer samen met de bewoners de stad gaan maken. De benadering van organische stads- en gebiedsontwikkeling is dan het interessante vehikel om de brug tussen lokaal initiatief en de grote wereld van stadsontwikkeling te slaan. Mijn verhaal raakte wel iets bij de toehoorders maar aan het eind vroeg wel iemand ter geruststelling van zijn eigen gemoed of deze benadering niet keurig aanvullend is op de klassieke manier van ontwikkelen. Mijn eerlijke antwoord: ik hoop het niet. Want die klassieke manier doet de steden geen goed. Bouwproductie en grondexploitatie staan centraal en niet het geluk van de stadsbewoner, het levert ons over aan partijen die de stad met geleend geld maken (schuldeneconomie) en er is te weinig respect voor de kracht van geleidelijke organische verandering van de stad. (meer…)

9 maart 2016
6 reacties
gebiedsontwikkeling, organisch ontwikkelen, stadmakers, stadsontwikkeling

de omgevingsvisie als verhaal van de stad

De komst van de Omgevingswet wordt in Nederland als een feestje gevierd. Straks zijn we eindelijk verlost van al die sectorale plannen, is er meer ruimte voor maatwerk en flexibiliteit en kunnen ‘we’ samen tot keuzes komen waarin we waarden en belangen tegen elkaar kunnen afwegen en uitruilen. De interessante vraag is dan wie die ‘we’ dan zijn: is dat de overheid, zijn dat de beleidsnetwerken waarin grote organisaties zaken met elkaar doen of zijn dat uiteindelijk toch de burgers?
De inzet op de participerende burgers is gelukkig op dit moment de wens in de meeste gemeenten. Er is wel een wezenlijk verschil tussen participatie als het ophalen van input uit de stad (‘dat nemen we mee’) en participatie met als inzet de regie op het omgevingsbeleid meer bij de burger te leggen.
Ik zie vier redenen om bij de invoering van de omgevingswet vol voor dat laatste te gaan, te beginnen met een omgevingsvisie als verhaal van de stad.

(meer…)

29 januari 2016
0 reacties
leefwereld, omgevingsvisie, omgevingswet, participatie, sociaal kapitaal, systeemwereld, verhaal van de stad

Leven in het plan van een ander

Afgelopen dinsdag was ik bij de afsluiting van het jaar van de ruimte. Afgezien van vele terechte lofuitingen was er weer de bekende verzuchting dat het teveel een vakgenotenfeestje was en de ‘man in de straat’ niet was bereikt. Scheidend voorzitter van de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) Henry Meijdam had het over ‘de vloer’ die onvoldoende wordt bereikt.
Ik ben er zelf ook niet vies van om de afstand tussen de professionele wereld en de samenleving te benadrukken maar dit was me te kort door de bocht. Dat kwam onder meer doordat vlak voor hem Marieke Dubbeldam alias @vinexvrouwtje een column had uitgesproken over haar leven in Leidsche Rijn. Een mooi verhaal over wat het betekent om in een ‘plan van een ander’ te leven. Zij twittert ook regelmatig met lichte ironie over dit fenomeen zoals deze: ‘Vanochtend keek ik heel eventjes rond in óns toekomstige centrum dat eigendom wordt van een Frans bedrijf.’
Marieke was overigens een van de organisatoren van een van de bijzondere onderdelen van het jaar van de ruimte: camping onbestemd. Meer vrouw in de straat of vloer dan dit kan je je toch niet wensen zou ik zeggen. Wat haar inbreng vooral laat zien is dat een actieve samenleving iets anders is dan een steeds grote groep die zich schaart rond grootse vergezichten en opgaven. Zij belichaamt een schurend verhaal over waar je tegen oploopt en hoe je een eigen weg kunt vinden wanneer je je opstelt als eigenaar van je wijk.

(meer…)

18 december 2015
0 reacties
almelo, jaar van de ruimte, leven in het plan van een ander, opgaven, ruimtelijke ordening, schurende verhalen, vinex

Stadmaken door te ritselen en te knutselen

Vorige week was ik op een mooie bijeenkomst in de wijk Voorstad Oost in Deventer. Het thema was ritselmanagement, een geuzennaam voor bewonersinitiatieven in deze wijk en voor de wijze waarop de gemeente daarop inspeelt. Zie dit filmpje. Het begrip is gemunt door gebiedsmanager Gerlinda Tijhuis. Ze heeft er zelfs een handboekje over geschreven: ritselmanagement voor dummies. Na twee bezoeken aan de wijk, de conferentie van vorige week en het lezen van het boekje heb ik een aardig beeld van de werkzame  bestanddelen van dit ritselen.
(meer…)

11 december 2015
2 reacties
deventer, knutselen, organisch ontwikkelen, publiek ondernemerschap, ritselen, waardecreatie, wijkeconomie

Wat kenmerkt een succesvol stadslab?

Het is een fenomeen dat in vele steden in opkomst is: het stadslab. Dat neemt vele vormen aan zoals een platform van activistische bewoners, een stadsbreed kennisplatform, een locatiegebonden coalitie of een voertuig van de overheid om burgers te activeren. Vanaf dit voorjaar heb ik op verzoek van Architectuur Instituut Rotterdam (AIR) het stadslab luchtkwaliteit in die stad gevolgd en begeleid. Het stadslab luchtkwaliteit is eind vorig jaar begonnen als platform van mensen die elkaar hebben leren kennen omdat ze allemaal gereageerd hadden op een oproep van de gemeente voor ideeën om de luchtkwaliteit op de ‘s Gravendijkwal te verbeteren. Ze zijn in aanloop naar het stadmakerscongres van oktober jongstleden door AIR ‘geadopteerd’ en tot stadslab gepromoveerd als een van de veelbelovende initiatieven die een nieuwe manier van ‘samen stad maken’ laten zien. Dat ze die positie verdienen heb ik zelf kunnen waarnemen en er een klein steentje aan kunnen bijdragen. Wat maakt hen bijzonder en tot voorbeeld voor andere stadslabs?

(meer…)

27 november 2015
0 reacties
knutselen, luchtkwaliteit, platform, publiek ondernemerschap, Rotterdam, stadslab, waardecreatie

De stad als bouwmarkt

Komend voorjaar is het twee jaar geleden dat er nieuwe gemeenteraden en colleges aantraden in de steden en vele liefdesverklaringen werden afgegeven aan het samen stad maken met de bevolking. Sindsdien is er veel steden een tandje bijgeschakeld op het vlak van participatie en ondersteunen van lokaal initiatief. Daarvoor hulde.Wat nauwelijks is gebeurd is de wrijving opzoeken met de traditionele manier van stadsontwikkeling. En dat is vreemd want die wordt gekenmerkt door een een-tweetje tussen overheid en grote marktpartijen, waarbij de stad vooral wordt gezien vanuit een economisch model: competitie tussen steden, gunstig vestigingsklimaat, dynamische vastgoedmarkt en aanzwengelen van de bouwmachine.

Ik zie drie hardnekkige fenomenen die in hun combinatie het beeld van de stad als markt in stand houden en de publieke zaak uithollen. (meer…)

11 november 2015
1 reacties
marktwerking, rendementsdenken, samen stad maken, stadsontwikkeling

Maatschappelijke gebiedsontwikkeling smaakt naar meer

Op 10 september organiseerden we als netwerk van Utrechtse Ruimtemakers met de gemeenteraad in onze stad een bijeenkomst over ‘samen sturen bij gebiedsontwikkeling’. Lees hier het mooie verslag van deze bijeenkomst.
Vanuit de raad waren er zowel leden die zich bezig houden met participatie als leden uit de hoek van stad en ruimte. Het was ook de bedoeling om een steviger brug tussen die werelden te bouwen.
De centrale vraag: hoe betrek je de stad beter bij gebiedsontwikkeling en wat betekent dit voor de sturende rol van de raad? We hebben bij drie concrete projecten in de stad onderzocht hoe je a- stuurt op maatschappelijke meerwaarde, b- de onderonsjes tussen overheid en markt openbreekt en c- waardecreatie door nieuwe stadmakers beter kunt honoreren. Dat geheel hebben we gelabeld als ‘maatschappelijke gebiedsontwikkeling’ en dat bleek een schot in de roos. (meer…)

18 september 2015
5 reacties
gebiedsontwikkeling, maatschappelijke waarden, organisch ontwikkelen, Utrecht, Utrechtse Ruimtemakers, waardecreatie

Stadmakers als happy infiltrator

Op 1 juni wordt met een collegedag het boek gepresenteerd over het nieuwe stadmaken waaraan ik als schrijver en redacteur heb meegewerkt. Mijn verhaal in het boek gaat over het organiserend vermogen van lokale initiatiefnemers en hoe ze omgaan met de systeemwereld/instituties. Daarbij adopteer ik de metafoor van de ‘happy infiltrator’ die Daan Roosegaarde gebruikt. ik vind het een mooie benaming voor iets wat we met ons netwerk van Utrechtse Ruimtemakers al ruim een jaar doen.  Op een uitdagende en gevarieerde manier een dansje doen met de verschillende onderdelen van het gemeentelijke systeem. Daarbij richten we ons zowel op de politiek, de participatief ingestelde ambtenaren als de taaiere systemen daarachter. Als voorproefje voor het boek en mijn college alvast een kleine cursus happy infiltration.

(meer…)

12 mei 2015
0 reacties

de brief van de wethouder

Gisteren mocht ik in het verhalenhuid Belvedère in Rotterdam de nieuwjaarslezing verzorgen ter gelegenheid van het Chinees nieuwjaar. Mijn verhaal ging over het belang van het vertellen van schurende verhalen. Verhalen uit en over de stad die pijn doen , die je liever niet wilt horen en buiten je eigen wereld wilt plaatsen. Als illustratie noemde ik  de dreigende affaire met de plannen voor het zogeheten Central District in de stad. De gemeente heeft in de economische crisis voor 200 miljoen grond van projectontwikkelaars teruggekocht en ze die grond weer in erfpacht teruggegeven in de hoop dat de bouwproductie op gang zou blijven. In het central district ging het om 52 miljoen alleen al voor projectontwikkelaar Luc Smits. Deze heeft dat geld niet besteed om te bouwen maar om zijn eigen schulden af te lossen en partners uit te kopen.
In het Algemeen Dagblad vertelde de projectontwikkelaar zijn kant van het verhaal. De gemeente hult zich in stilzwijgen omdat dit natuurlijk allemaal politiek en juridisch erg gevoelig ligt. Ik zag al voor me hoe de voorlichter, huisjurist en politiek adviseur van de wethouder Ruimtelijke Ordening met hem aan tafel zitten en hem tot radiostilte aanzetten. (meer…)

21 februari 2015
0 reacties
beleidsproza, belvedere, bouwaffaire, lokale politiek, Rotterdam, schurende verhalen

over burgertops en democratische vernieuwing

Gisteren mocht ik op de conferentie van de ministeries van BZK en BUZA en de G4 in Utrecht iets vertellen over hoe ervaringen met democratische vernieuwing in Nederlandse steden de Europese agenda van de stad (‘urban agenda’) kunnen voeden. Ik kon daarbij putten uit mijn advieswerk over democratische vernieuwing en mijn betrokkenheid bij netwerken van initiatiefnemers zoals de Utrechtse ruimtemakers en het netwerk nieuw Nederland. Gisteren gingen we op zoek naar de praktische instrumenten maar ook naar de diepere mechanismen waar je op bij moet sturen wil je kunnen spreken over democratische vernieuwing.

(meer…)

13 februari 2015
0 reacties
agenda stad, burgerforum, burgertop, democratische vernieuwing, maatschappelijke onderstroom, participatiesamenleving, stadmakers, urban agenda