samen stad maken

Tags

ambtenaren Amsterdam burgerparticipatie collectieve intelligentie democratische vernieuwing dialoog eigenaarschap gebiedsatelier gebiedsontwikkeling gemeenteraad gemeenteraadsverkiezingen grondbeleid koekoeksklokparticipatie leiderschap lichtheid lokale democratie lokale initiatieven maatschappelijke gebiedsontwikkeling menselijke maat omgevingsvisie omgevingswet organische gebiedsontwikkeling organisch ontwikkelen participatie participatiesamenleving publiek domein publieke zaak regio Rotterdam samen stad maken schurende verhalen sociaal kapitaal stadmakers stadsontwikkeling systeemwereld technocratie tijdelijkheid Utrecht Utrechtse Ruimtemakers vastgoed waardecreatie wijkaanpak wijkcoöperatie wonen Zwolle
 

niet participeren maar mobiliseren

In haar jongste boek “Wij zijn de stad” beschrijft journalist Floor Milikowski aan de hand van een serie interviews met actieve Amsterdammers treffend waar het op dit moment aan schort. Zij botsen op een werkwijze van de gemeente die niet gebouwd is op het idee dat zij de onmisbare bondgenoot zijn voor een ander manier van stads- en wijkontwikkeling. De activistische architect Wouter Pocornie hekelt in een van de verhalen de oppervlakkigheid waarmee de ambtenaren en de door hen ingeschakelde placemaking- en participatiebureaus te werk gaan: “de gesprekken blijven altijd aan de oppervlakte, de echte vragen worden niet gesteld: van wie is de grond van de stad,? Van wie zijn de stenen? Van wie zijn de buurten? Heeft degene met het meeste geld de meeste ruimte of zijn er andere afwegingen mogelijk?”

Afgelopen dinsdag was ik bij twee bijeenkomsten in Amsterdam over het samen maken van de stad waar die vragen wel werden gesteld. De eerste ging over de gebiedsontwikkeling van de toekomstige wijk Havenstad en de andere over hoe een van de pijlers onder de omgevingsvisie Amsterdam 2050  ‘samen stad maken’ (volgens wethouder Marieke van Doorninck het belangrijkste onderdeel van de omgevingsvisie!) om te zetten in een uitvoeringsagenda. Voor mij stonden beide bijeenkomsten in het teken van de vraag hoe we komen van de wereld waarin het gaat om het bevorderen van participatie en burgerinitiatief naar een aanpak waarbij de stad wordt gemobiliseerd, de machtsvraag wel indringend wordt gesteld en de ontwikkelmodellen daarop worden aangepast. Mijn ervaringen afgelopen dinsdag sterkte me in het idee dat actieve bewoners en gemeente samen de logica van de huidige manier van stadsontwikkeling kunnen laten kantelen. Maar daarvoor moet de gemeente wel de nek uitsteken en inderdaad inzetten op mobiliseren in plaats van participeren.

(meer…)
8 november 2021
1 reacties
, , , , ,
 

Zo verbind je de omgevingswet met een democratische agenda

Deze week was er via een videoplatform een mooie uitwisseling tussen bewoners en ambtenaren uit Amsterdam en Groningen om van elkaar te leren hoe je de invloed van bewoners goed regelt bij invoering van de omgevingswet. In Amsterdam ben ik betrokken bij de gemeentelijke omgevingsvisie en het maken van een wijkomgevingsvisie door bewoners in de Sierpleinbuurt. In Groningen begeleid ik heb maken van een omgevingsplan door bewoners uit 3 wijken (Selwerd, Paddepoel en Tuinwijk) samen met de gemeente. Omdat we in beide steden met dezelfde instrumenten stoeien (dialoog ver naar voren trekken, buurtvoordeelovereenkomst, sterke buurtplatforms, veel betere informatievoorziening, kansen voor buurten zelf plannen te maken etc.) was het idee geboren om eens met elkaar in gesprek te gaan. 

In beide steden wordt gekozen voor de vergroting van de invloed van bewoners op de ruimtelijke ontwikkeling en zich niet te laten gijzelen door een omgevingswet die dat ontmoedigt en vooral stuurt op speelruimte voor de markt en procedureversnelling. In dit blog wil ik gesterkt door de uitwisseling tissen beide steden schetsen waar je dan tegen oploopt en hoe je hier je weg in vindt. Met aan het einde nog een oproep aan de landelijke politiek de omgevingswet alsnog aan te passen om het beter op deze tijd te laten aansluiten.

(meer…)
12 maart 2021
9 reacties
, , , , , , ,
 

Toegang voor de burger tot de besluitvorming over de stad

“Verkozenen die burgers relevante kansen voor inhoudelijke deelname aan besluitvorming aanbieden zijn de moedigen, niet de politici die kiezers proberen te overtuigen van het eigen gelijk.” 
Herman Tjeenk Willink in ‘groter denken, kleiner doen’ (2019)

Op 1 oktober heeft de adviesraad voor de leefomgeving en infrastructuur (RLI) een advies uitgebracht over het vergroten van de toegankelijkheid van voorzieningen, wonen en vervoer in de stad voor de meer kwetsbare bewoners. Met name om het proces waarin de stad er vooral is voor de mensen met geld van tegenwicht te voorzien.  Hier de link naar het verhaal: https://www.rli.nl/sites/default/files/toegang_tot_de_stad_website_def.pdf
Het is een goed advies dat past bij de tijdgeest waarin we zoeken naar middelen om het publieke belang weer terug te veroveren op het marktdenken en de marktwerking in de stad. 
Ik vond het wel jammer dat het niet ging over de toegang voor de bewoners tot de besluitvorming in de stad. Want ik ben bang dat in het huidige krachtenveld de adviezen meer lippendienst zullen worden bewezen dan dat ze voor verandering zorgen. Wil je dat er echt iets verandert dan zul je parallel aan het inhoudelijke verhaal een nieuw speelveld moeten maken waarin bewoners worden gemobiliseerd en invloed hebben.
Ik vind toegang tot besluitvorming ook wel een mooie term omdat het zich onderscheidt van de vrijblijvendheid van participatie en de hoogdravendheid van democratische vernieuwing. Daarom ben ik er zelf maar even voor gaan zitten en een advies geschreven over dat thema als aanvulling op het verhaal van de RLI. Doe er je voordeel mee.

(meer…)
5 oktober 2020
3 reacties
, , , , , , , ,
 

de omgevingswet is geen feest voor lokale democratie

Begin volgend jaar kiezen we nieuwe gemeenteraden. In de campagnes zal het vaak gaan over maatschappelijke tweedeling, bewonersparticipatie en de kwaliteit van de lokale democratie. Heel weinig zal het gaan over de invoering van de omgevingswet in 2019 terwijl deze behoorlijke consequenties heeft voor deze thema’s. De reden is simpel: die invoering wordt vooral gepresenteerd als een complexe technische operatie waar eigenlijk weinig politiek vuurwerk aan vastzit. Het is vooral een goednieuwsshow want we gaan immers regels vereenvoudigen, de verkokering doorbreken, initiatieven meer ruimte geven en integraler sturen op de kwaliteit van de leefomgeving.

Dat er onder deze wet grote vragen schuilgaan over tweedeling, over het eigenaarschap van de stad en over de kwaliteit van democratie en rechtsstaat wordt niet echt zichtbaar.  Er zijn twee zaken waar de politiek zich wel eens wat drukker zou mogen maken. Allereerst dat in de huidige cultuur van stadsontwikkeling de omgevingswet de burger nog machtelozer zal maken ten opzichte van de een-tweetjes tussen lokaal bestuur en de vastgoed-, grond en bouwmarkt. Eerder schreef ik daar dit verhaal al over, met adviezen om daar lokaal in bij te sturen. Daarnaast zal de omgevingswet het nog lastiger voor gemeenteraden maken om daarop bij te sturen. Deze stelling verdient wel enige toelichting omdat je daar nauwelijks iets over hoort in het debat over invoering van die wet. (meer…)

16 september 2017
2 reacties
, , , , , , , , ,
 

een gebiedsatelier, meer dan een nuttige plek

Vorige week behandelde de gemeenteraad van Utrecht de ruimtelijke strategie voor de stad. Een van de opmerkelijke moties die daar werden aangenomen was de opdracht om in de zogeheten prioritaire gebieden (zeg maar waar grote plannen met bouwen zijn)  gebiedsateliers in te richten. Dat lijkt misschien een klein procesding in de wereld van de grote opgaven, maar dat is het niet. In mijn ervaring krijg je wezenlijk andere gebiedsprocessen en andere keuzes als je in gebieden laagdrempelige gebiedsateliers inricht en die optimaal  gebruikt. De context waarin je mensen brengt is sterk bepalend voor wat ze bedenken, doen en hoe ze zich verbinden. Dus het maakt echt uit of je in gebieden en met de daar aanwezige mensen werkt of daarbuiten voor die gebieden en mensen plannen maakt.  Hoe doe je dat dan werken met zo’n gebiedsatelier? Een paar aanbevelingen voor mijn eigen stad en voor steden, dorpen en regio’s die zo’n aanpak ook overwegen. (meer…)

15 december 2016
0 reacties
, , ,
 

Het activistisch burgerschap van Jane Jacobs

Deze week zag ik de documentaire ‘Citizen Jane’ over de strijd in het New York van 50 jaar geleden tussen activiste en publiciste Jane Jacobs en het machtige hoofd stadsontwikkeling  Robert Moses. Met haar medestanders slaagde Jacobs er in het platgooien van levendige wijken ten gunste van snelwegen, kantoren en woonkazernes tegen te houden. Jane was een goed waarnemer en schreef mooie boeken en artikelen over de kracht van rommelige en diverse steden, buurten en straten. In de film zien we ook het dedain van de grote stedenbouwer voor ‘die huisvrouwen’ die het hem lastig maken. Mooi voorbeeld hiervan uit de film: wanneer  Moses het baanbrekende boek van jacobs ‘the death and life of great american cities’ door de uitgever krijgt opgestuurd, stuurt hij dit terug  met de boodschap geen prijs te stellen op dit soort lekenproza. (meer…)

26 november 2016
0 reacties
, , , , ,
 

Samen stad maken bij grote projecten, kan dat?

Afgelopen zaterdag was er een openbare bijeenkomst over de toekomst van het stationsgebied in Utrecht georganiseerd door het aan dat project verbonden stadslab. Er werd me verteld dat deze dag was georganiseerd naar aanleiding van deze recente raadsmotie over ‘samen stad maken’. Dat deed me deugd want die motie vraagt om een grotere rol voor de samenleving en maatschappelijke doelen in de stadsontwikkeling. En juist bij dit project is dat bepaald niet vanzelfsprekend en valt er nog wel wat te winnen. Zeker omdat er inmiddels de ambitie ligt om dit gebied te ontwikkelen tot een soort van tweede centrum van de stad. Dat gaat ons allen aan dus. Kortom, op een zonnige zaterdag toch maar even in de Jaarbeurs gekropen.
Ik had me aangemeld om over de ontwikkelstrategie voor het gebied mee te praten en zag al snel dat dit project van ver moet komen wil het aan die motie beantwoorden.  Laat ik eens proberen wat ik die dag meemaakte te vertalen in voorstellen die deze afstand wat kleiner kunnen maken. (meer…)

27 september 2016
6 reacties
, , , , , , , , , ,
 

Gevaarlijke plekken maken voor de NEXT ECONOMY

Vorige week was ik op de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam (IABR) met als thema Next Economy. Een ruimte gevuld met presentaties van spannende initiatieven in steden en verleidelijke vergezichten voor iets wat lijkt op een wezenlijk andere economie. Sociaal-inclusief, groen, gezond,  klimaatadaptief en circulair zijn de buzzwoorden.Het zijn vooral de voorbeelden van spontane coalities, lokale strijd en kleinschalige economische dynamiek die me inspireren. Op de gepresenteerde stedelijke en regionale ateliers kreeg ik minder greep. (meer…)

13 mei 2016
1 reacties
, , , , , , , ,
 

De stad als bouwmarkt

Komend voorjaar is het twee jaar geleden dat er nieuwe gemeenteraden en colleges aantraden in de steden en vele liefdesverklaringen werden afgegeven aan het samen stad maken met de bevolking. Sindsdien is er veel steden een tandje bijgeschakeld op het vlak van participatie en ondersteunen van lokaal initiatief. Daarvoor hulde.Wat nauwelijks is gebeurd is de wrijving opzoeken met de traditionele manier van stadsontwikkeling. En dat is vreemd want die wordt gekenmerkt door een een-tweetje tussen overheid en grote marktpartijen, waarbij de stad vooral wordt gezien vanuit een economisch model: competitie tussen steden, gunstig vestigingsklimaat, dynamische vastgoedmarkt en aanzwengelen van de bouwmachine.

Ik zie drie hardnekkige fenomenen die in hun combinatie het beeld van de stad als markt in stand houden en de publieke zaak uithollen. (meer…)

11 november 2015
1 reacties
, , ,