9 april 2014

Door Frans Soeterbroek

Reacties

0 reacties

Tags

buurtinitiatief, collectieve actie, lelystad, lichte sturing, maatschappelijk aanbesteden, sociale besmetting, stedelijke vernieuwing, uitnodigende overheid, waardecreatie

Zeg het voort

Werken aan een uitnodigende overheid bij stedelijke vernieuwing

Afgelopen maandag was ik in Lelystad in de vers geopende kluswinkel aan de Rode Klif (hiernaast op de foto nog met de oude bedrijfsnaam erop). Minister Blok kwam er op bezoek  om kennis te nemen van de aanpak van stedelijke vernieuwing op uitnodiging die in deze stad als filosofie is omarmd.
Ik was er omdat de minister daar ook een essay kreeg aangeboden dat ik samen met Olof van de Wal van platform 31 schreef over hoe je stedelijke vernieuwing op een wijze aanpakt die werkelijk uitnodigend is voor de inwoners van de stad. We hebben het essay de titel meegegeven ‘uitnodigen is een prettig werkwoord’  om zowel te laten zien dat uitnodigend zijn nog hard werken is voor de gemeente  als dat je dat op een lichte manier kan doen waardoor het vleugels krijgt.  Hier de link naar ons essay. Waar draait het vooral om bij uitnodigend zijn? Lees het essay zou ik zeggen. Drie mechanismen waar je op kunt sturen wil ik naar aanleiding van de bijeenkomst  uit het essay lichten.

Collectieve actie en kruisbestuiving uitlokken
In Lelystad wordt gepoogd om lokale initiatiefnemers aanbiedingen te laten doen (‘proposities’)  op het terrein van onderhoud en verduurzaming van de woningvoorraad in de Atolwijk en de Zuyderzeewijk. Dat heeft ondermeer een duurzaamheidsinitiatief van bouwbedrijven, een kluswinkel met steun van de corporaties en een wijkbedrijf van bewoners opgeleverd. Via rondetafelbijeenkomsten vinden deze elkaar weer. De kluswinkel en het wijkbedrijf worden nu in elkaar geschoven om een krachtiger initiatief te bouwen.
Dit bedrijf  fungeert ook als thuisbasis voor bewoners die al actief zijn of willen zijn en leidt tot mooie vormen van kruisbestuiving tussen mensen. Zo vertelden maandag een bevlogen initiatiefnemer op het gebied van zonne-energie voor de kleine beurs, een vrouw die na een faillisement van haar loopbaanbedrijf buurtmoestuinen is gaan opzetten, een directer van een schildersbedrijf, een corporatiemedewerker en een al 27 jaar actieve buurtvrijwilliger hoe ze hier samen zijn gekomen en elkaar versterken. De minister zag het hopelijk ook: wat een kracht er uitgaat van actieve en bevlogen mensen die elkaar hebben ontdekt en een gedeelde thuisbasis hebben.

Maatschappelijk aanbesteden
Wat vooral spannend gaat worden is of gemeente en corporaties er in gaan slagen om het maatschappelijk ondernemerschap van mensen die bij deze initiatieven betrokken zijn te honoreren. Je komt immers terecht in een wereld waarin mensen zowel aanbieder als afnemer van diensten zijn, zowel commercieel ondernemer als maatschappelijke weldoener, zowel  diensten ruilen als elkaars diensten inkopen.  In de kortsluiting tussen deze rollen schuilt juist de kracht want het maakt het mogelijk om elkaar diensten te leveren zonder forse rekeningen te sturen. En er ontstaan nieuwe perspectieven en nieuwe verbanden voor mensen die buiten het arbeidsproces stonden.
Maar met onze huidige systemen kunnen we daar niet goed mee omgaan. Voor je het weet worden deze initiatieven gemangeld tussen de regelsystemen voor werken met behoud van uitkering, participatiewet, vestigingsbeleid, aanbestedingsbeleid, beheer van de openbare ruimte en de wijkaanpak. Uitnodigend zijn vergt dus op een pragmatische manier deze werelden te verknopen en geldstromen te bundelen. En bovenal spelregels te maken voor maatschappelijk aanbesteden die deze initiatieven de wind in de rug geven.

Het organiseren van sociale besmetting
De aanwezige initiatiefnemers vertelden aan de minister mooie voorbeelden van hoe hun werk uitstraalt naar anderen. Zo blijken de buurtmoestuinen besmettelijk te werken op de aanliggende huizen waar de bewoners spontaan hun tuin ook op orde gaan brengen. En door er op in te zetten om in iedere straat alvast 1 huis te renoveren ontstaat een uitstraling naar de buren. Dit besmettelijk optimisme is vele malen krachtiger dan de bewustwordingscampagnes van de overheid.
Het principe van stedelijke vernieuwing op uitnodiging werkt dan ook vooral als mensen elkaar op directe of subtiele wijze verleiden en zo een organisch ‘zwaan-kleef-aan’ proces organiseren. Dat zie je nu goed in Lelystad op gang komen en verdient alle aandacht en steun. Maar dwingt ook  tot terughoudendheid van de kant van de gemeente, want als deze hier bovenop duikt gaat het al snel mis. De bevlogen zonne-energieman vertelde me dat hij de lokale politiek in is gegaan. Wat wil je via die weg bereiken, wilde ik van hem weten. Zonder aarzelen zei hij ‘dat de gemeente deze initiatieven niet voor de voeten gaat lopen’.
Uitnodigend zijn is dus ook op tijd uit beeld verdwijnen en alleen  als het nodig is op het toneel te verschijnen. In het essay noemen we dat ‘haasje- over- springen’ tussen lokale initiatiefnemers, gemeente en corporaties.

Alleen al met het toepassen van bovenstaande 3 principes kunnen gemeenten en corporaties hun inzet op stedelijke vernieuwing uitnodigend maken voor lokale initiatieven. In het essay zijn er nog meer te vinden die in essentie neerkomen op het vermogen om met kleine speldenprikken te sturen en beter te leren improviseren. Lelystad gaat dit pad op,  hopelijk volgen er vele anderen.

 

---