25 oktober 2013

Door Frans Soeterbroek

Reacties

0 reacties

Tags

doe het zelf, doedemocratie, empowerment, participatiesamenleving, publiek domein, wederkerigheid

Zeg het voort

Geen participatiesamenleving zonder empowerment

Vermoeiend vind ik het eerlijk gezegd, al die meta-debatten over de participatiesamenleving en ik schroom om zelf weer een duit in het zakje te doen. Maar toen ik gisteren het aloude begrip ‘empowerment’ in een interview langs zag komen (ligt het aan mij dat ik dat woord steeds minder hoor en zie?) veerde ik toch even op. Imrat Verhoeven stelde dat het hele debat in Engeland over de Big Society gestoeld is op het principe van empowerment van burgers en dat het in Nederland vooral gaat over verplichtingen. Daar slaat hij denk ik de spijker op de kop. Wat zou het betekenen om wel consequent uit te gaan van empowerment als basis voor het debat over participatie?

Wat ik mooi vind aan het woord is dat het de lading dekt van een levendige democratie: (toe)delen van macht, investeren in competenties voor burgerschap en mobiliseren van energie. Die mix van macht, burgerschapshouding en gebundelde energie  laat zich lastig in 1 begrip vertalen daarom hou ik het maak bij het woord empowerment. Hiertegen afgezet is het huidige participatiediscours een beetje armzalig te noemen. Het steunt op drie wankele pijlers zonder solide fundament:  het debat over wederkerigheid in de verzorgingsstaat  (‘u mag wel eens wat terug doen voor wat we allemaal voor u regelen’) over  de kracht van doe-het zelfbeweging (‘overheid ga opzij en maak de weg vrij’) en over participatie in beleid (‘uw stem wordt gehoord’).

Het ontbrekende fundament is dat van empowerment van burgers in het publieke domein: overheden die durven om publieke besluitvorming weer in de samenleving te leggen, die de tegenkracht van actiegroepen en boze buurtbewoners waarderen in plaats van hen als verzuurd weg te zetten, die ambtenaren en substantiële budgetten beschikbaar stellen als ondersteuning van maatschappelijke initiatieven en die sturen op continue dialoog binnen de samenleving over gevoelige zaken.
Het is treurig dat we naar het buitenland moeten kijken om daar mooie voorbeelden van te zien. Waar zijn de Nederlandse equivalenten van het wettelijk verankerde recht van burgers om hun eigen buurt te ontwikkelen (Engeland), burgers die zelf de nieuwe grondwet maken (IJsland), stadsbewoners die zelf het lokale charter maken voor hoe we met elkaar leven (Wenen)?  Wat in Nederland een beetje in de buurt komt is wat er in de wijkaanpak gebeurt maat heet meestal vernieuwend initiatief of experiment en wordt zelden verheven tot de nieuwe praktijk en norm van besturen. Of ben ik nu te somber?

Wat in ieder geval zou helpen is dat iedereen beseft dat de overheid van en voor de burgers is, dat we diezelfde overheid nodig hebben om namens ons allen de samenleving te ordenen en dat dat dit zich helaas heeft ontwikkeld tot een complex en afstandelijk systeem dat niet meer wordt herkend als zijnde van onszelf.  Als dat besef er is kunnen we gaan bouwen aan een publiek domein in de ware betekenis van het woord.

---